Merhaba sevgili 6. sınıf öğrencileri!
Noktalama işaretleri, yazılarımızın doğru anlaşılması, okurken nefes almamız ve duygularımızı doğru ifade etmemiz için çok önemlidir. Bu ders notu, "6. Sınıf Noktalama İşaretleri Test 5" sınavında karşına çıkabilecek tüm noktalama işaretlerini ve onların en önemli kullanım alanlarını kapsıyor. Sınav öncesi son tekrarını yaparken veya konuları pekiştirirken bu notlardan faydalanabilirsin. Hazırsan, noktalama işaretlerinin gizemli dünyasına bir yolculuğa çıkalım!
🎓 6. Sınıf Noktalama İşaretleri Test 5 - Ders Notu ve İpuçları
Bu ders notunda, Türkçe dersinin en önemli konularından biri olan noktalama işaretlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Özellikle virgül, nokta, soru işareti, ünlem işareti, iki nokta, tırnak işareti, yay ayraç (parantez), eğik çizgi, kesme işareti ve kısa çizgi gibi sıkça karşılaştığımız işaretlerin doğru kullanım alanlarını öğrenecek, böylece hem sınavlarda başarılı olacak hem de yazılarını daha anlaşılır hale getireceksin.
Virgül (,)
- Sıralı Cümleleri Ayırma: Art arda gelen, anlamca birbirine bağlı cümleleri ayırmak için kullanılır.
Örnek: Geldi, oturdu, beklemeye başladı. - Eş Görevli Sözcük veya Sözcük Gruplarını Ayırma: Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime veya kelime gruplarının arasına konur.
Örnek: Pazardan elma, armut, çilek aldık. - Uzun Cümlelerde Özneyi Belirtme: Cümlede yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.
Örnek: Çocuk, annesinin yanına koşarak gitti. - Anlam Karışıklığını Giderme: Cümledeki anlam belirsizliğini ortadan kaldırmak için kullanılır.
Örnek: Genç, doktora bir şeyler anlattı. (Genç kişi mi anlattı, yoksa genç birine mi anlattı?) - Hitaplardan Sonra: Mektuplarda veya konuşmalarda hitap sözlerinden sonra kullanılır.
Örnek: Sevgili Arkadaşım, - Onay ve Ret Bildiren Kelimelerden Sonra: "Evet, hayır, peki, tamam" gibi onay veya ret bildiren kelimelerden sonra konur.
Örnek: Evet, ben de sizinle aynı fikirdeyim. - ⚠️ Dikkat: Zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra (tek bir zarf-fiil varsa) virgül kullanılmaz.
Yanlış: Çalışıp, sınavı kazandı. Doğru: Çalışıp sınavı kazandı. - ⚠️ Dikkat: "ve, veya, ya da" gibi bağlaçlardan önce veya sonra virgül konmaz.
- ⚠️ Dikkat: Şart eki (-se, -sa) almış kelimelerden sonra virgül kullanılmaz.
Nokta (.)
- Cümle Sonunda: Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur.
Örnek: Ders çalışmayı çok seviyorum. - Sıra Sayılarını Belirtme: Sayılardan sonra gelerek sıra bildiren eklerin yerine kullanılır.
Örnek: 3. sınıf, 10. yıl dönümü. - Tarihleri Ayırma: Tarih yazımında gün, ay ve yılı gösteren sayıları ayırmak için kullanılır.
Örnek: 19.05.1919 - Büyük Sayıları Ayırma: Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak aralarına konur.
Örnek: 4.168.415 - Kısaltmaların Sonunda: Bazı kısaltmaların sonuna konur.
Örnek: Dr., Av.
Soru İşareti (?)
- Soru Anlamı Taşıyan Cümlelerin Sonunda: Soru anlamı taşıyan cümlelerin sonuna konur.
Örnek: Bunu mu unutmuşlar? - Bilinmeyen, Kesin Olmayan Bilgiler İçin: Bir bilginin kesin olmadığını, şüpheyle karşılandığını veya bilinmediğini belirtmek için yay ayraç içinde kullanılır.
Örnek: Yunus Emre (1240?-1320) Anadolu'nun önemli şairlerindendir. - ⚠️ Dikkat: İçinde soru eki (-mı, -mi) veya soru sözcüğü (kim, ne, nerede) olsa bile, cümle soru anlamı taşımıyorsa soru işareti konmaz.
Örnek: Yaz geldi mi kimse kalmaz. (Burada "geldi mi" zarf-fiil gibi kullanılmış, soru sormuyor.)
Ünlem İşareti (!)
- Duygu Bildiren Cümlelerin Sonunda: Sevinç, korku, şaşkınlık, acı, öfke gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur.
Örnek: Tüh, yine okula geç kaldım! - Seslenme, Hitap ve Uyarı Sözlerinden Sonra: Seslenme, hitap veya uyarı bildiren sözlerden sonra kullanılır.
Örnek: Ey Türk gençliği! - Alay, Küçümseme Anlamı Katma: Bir sözün alay veya küçümseme anlamı taşıdığını belirtmek için yay ayraç içinde kullanılır.
Örnek: Çok akıllı (!) olduğunu söylüyor.
İki Nokta (:)
- Açıklama veya Örnek Verilecek Cümlelerin Sonunda: Kendisinden sonra açıklama veya örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
Örnek: Şunu da söyleyebilirim: Şiirde hayallere yer verilebilir. - Karşılıklı Konuşmalarda: Konuşan kişiyi belirtmek için kullanılır.
Örnek: Öğretmen: Çocuklar, dersimize başlayalım.
Tırnak İşareti (" ")
- Doğrudan Alıntıları Belirtme: Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözleri belirtmek için kullanılır.
Örnek: Babam "Ödevlerini hemen yap!" dedi. - Özel Olarak Vurgulanmak İstenen Sözler: Cümle içinde özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır.
Örnek: Onun bize hatırlattığı en önemli şey "azim"di. - Eser Adları ve Bölüm Başlıkları: Cümle içinde geçen eser adları veya bölüm başlıkları tırnak içine alınır.
Örnek: "Yaban" edebiyatımızın önemli eserlerindendir. - 💡 İpucu: Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan noktalama işareti (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır.
Örnek: "Ben yaralı bir adamım." diyordu kendi kendine.
Yay Ayraç (Parantez) ( )
- Ek Bilgiler: Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır.
Örnek: Fuat Sezgin (1924-2018) bilime çok önemli hizmetlerde bulunmuştur. - Sözcüğün Eş Anlamlısı veya Farklı Yazılışı: Bir sözcüğün eş anlamlısını veya farklı yazılışını belirtmek için kullanılır.
Örnek: Fiil (eylem) - Bilinmeyen veya Kesin Olmayan Bilgiler: Soru işaretiyle birlikte (?), ünlem işaretiyle birlikte (!) alay veya küçümseme anlamı katmak için kullanılır.
Eğik Çizgi (/)
- Adres Yazımında: Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına, semt ile şehir arasına konur.
Örnek: Işık Caddesi 28/13 numaralı dairede oturuyor. - Şiir Dizelerini Ayırma: Yan yana yazılan şiir dizelerini birbirinden ayırmak için kullanılır.
Örnek: Biz dalgalar, fırtınalar kahramanı yiğitleriz / Ufuklardan ufuklara haber sorar, gezeriz. - Eklerin Farklı Biçimlerini Gösterme: Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır.
Örnek: -lar/-ler - ⚠️ Dikkat: Tarihlerin yazımında gün, ay, yıl arasına nokta (.) veya eğik çizgi (/) konabilir, ancak ikisi birden kullanılmaz.
Doğru: 19.05.1919 veya 19/05/1919
Kesme İşareti (')
- Özel Adlara Gelen Çekim Eklerini Ayırma: Özel adlara getirilen çekim eklerini ayırmak için kullanılır.
Örnek: Kayseri'nin, Kutay'a. - Kısaltmalara Gelen Ekleri Ayırma: Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır.
Örnek: TBMM'ye, TDK'nin. - Sayılarla Gelen Ekleri Ayırma: Sayılara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır.
Örnek: 1982'de, 6. sınıfta. - ⚠️ Dikkat: Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk ekleri (-lar/-ler) ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
Yanlış: Türk'ün (doğrusu: Türk'ün), Kutay'lara (doğrusu: Kutaylara).
Kısa Çizgi (-)
- Satır Sonuna Sığmayan Kelimeleri Ayırma: Satır sonuna sığmayan kelimeleri hecelerinden ayırmak için kullanılır.
- Ara Sözleri veya Ara Cümleleri Ayırma: Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için kullanılır (yay ayraç da kullanılabilir).
Örnek: Teyzemi -sırdaşımı- aylardır göremiyorum. - Kelimeleri Hecelerine Ayırma: Kelimeleri hecelerine ayırmak için kullanılır.
Örnek: A-ra-ba - Ekleri ve Kökleri Ayırma: Dil bilgisinde ekleri ve kökleri ayırmak için kullanılır.
Örnek: gel-mek, -ler. - Sayılar Arasında "Arasında, ve, ile" Anlamı: Sayılar arasında "arasında, ve, ile" anlamlarını vermek için kullanılır.
Örnek: 1923-1938 yılları.
Bu ders notu, noktalama işaretlerinin temel kullanım alanlarını ve dikkat etmen gereken kritik noktaları özetlemektedir. Her bir işareti ve kullanım kuralını iyi anladığında, hem test sorularında doğru cevapları bulman kolaylaşacak hem de yazılı anlatım becerilerin gelişecektir. Unutma, pratik yapmak bu konuda en iyi öğrenme yöntemidir. Bol bol okuma yap ve yazarken noktalama işaretlerini doğru kullanmaya özen göster!
Başarılar dilerim!