Merhaba sevgili 7. sınıf öğrencileri! 👋

Bu ders notu, "7. Sınıf Ek Fiil (Ek Eylem) Test 1" sorularını temel alarak hazırlandı. Amacımız, ek fiil konusunu tüm yönleriyle anlamanıza yardımcı olmak ve sınavlarınızda başarıya ulaşmanızı sağlamak. Haydi, ek fiilin gizemli dünyasına birlikte dalalım! 🚀

🎓 7. Sınıf Ek Fiil (Ek Eylem) Test 1 - Ders Notu ve İpuçları

Özet: Bu ders notu, Türkçe dersinin önemli konularından biri olan "Ek Fiil (Ek Eylem)" konusunu kapsamaktadır. Ek fiilin ne olduğunu, cümle içinde hangi görevlerde kullanıldığını, zamanlarını ve olumsuzluk durumunu detaylı bir şekilde öğreneceksiniz. Özellikle ek fiilin isimleri yüklem yapma ve basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı yapma görevleri üzerinde durulacaktır.

📚 Konu Anlatımı: Ek Fiil (Ek Eylem) Nedir ve Görevleri Nelerdir?

Ek fiil, Türkçede "i-mek" fiilinden türeyen ve cümlelerde iki temel görevi olan bir yardımcı eylemdir. Genellikle "i" sesi düşer ve ek şeklinde karşımıza çıkar.

1. 🌟 İsim ve İsim Soylu Sözcükleri Yüklem Yapma Görevi

Ek fiilin en önemli görevlerinden biri, isimleri, zamirleri, sıfatları, edat öbeklerini ve fiilimsileri cümlenin yüklemi yapmaktır. Bu sayede isim soylu sözcükler, bir yargı bildirerek cümlenin temel öğesi haline gelir.

• Ekleri ve Zamanları:
• Görülen (Bilinen) Geçmiş Zaman (Hikaye): Ek fiil, isim soylu sözcüklere "-dı, -di, -du, -dü" (veya sertleşerek "-tı, -ti, -tu, -tü") ekini getirerek onları geçmiş zamanda yüklem yapar.
  • Örnek: "Çok yorgundu." (yorgun + -du)
  • Örnek: "O, iyi bir öğrenciydi." (öğrenci + i + -di)
  • Örnek: "Bu kitap çok güzeldi." (güzel + -di)
• Duyulan (Öğrenilen) Geçmiş Zaman (Rivayet): Ek fiil, isim soylu sözcüklere "-mış, -miş, -muş, -müş" ekini getirerek onları geçmiş zamanda (başkalarından duyma veya sonradan fark etme anlamıyla) yüklem yapar.
  • Örnek: "Hava bugün soğukmuş." (soğuk + -muş)
  • Örnek: "En sevdiği renk maviymiş." (mavi + i + -miş)
• Şart Kipi (Koşul): Ek fiil, isim soylu sözcüklere "-sa, -se" ekini getirerek onları koşul bildiren bir yüklem yapar. Bu yapılar genellikle yan cümlelerde kullanılır.
  • Örnek: "Hastaysa, doktora gitsin." (hasta + i + -se)
  • Örnek: "Akıllıysa, bu işi çözer." (akıllı + i + -se)
• Geniş Zaman: Ek fiilin geniş zaman eki "-dır, -dir, -dur, -dür" (veya sertleşerek "-tır, -tir, -tur, -tür") şeklindedir. Bu ek, isim soylu sözcüklere kesinlik, genelleme veya ihtimal anlamı katarak onları yüklem yapar. Genellikle düşebilir, yani cümlede ek fiil olmasa bile anlamdan çıkarılabilir.
  • Örnek: "Bu, çok önemli bir konudur." (konu + -dur)
  • Örnek: "En sevdiğim mevsim yazdır." (yaz + -dır)
  • Örnek: "Çalışmak başarıdır." (Burada '-dır' eki düşmüştür ama anlamda vardır.)
• Olumsuzluk: İsim soylu sözcükleri yüklem yapan ek fiilin olumsuzu "değil" sözcüğü ile yapılır. "Değil" sözcüğü, ek fiil ekini üzerine alır.
  • Örnek: "Bu, doğru değildi." (doğru + değil + -di)
  • Örnek: "O, çalışkan bir öğrenci değildir." (çalışkan + değil + -dir)

2. 🚀 Basit Zamanlı Fiilleri Birleşik Zamanlı Yapma Görevi

Ek fiilin ikinci görevi, tek bir zaman eki almış (basit zamanlı) fiillere gelerek onları iki zaman eki almış (birleşik zamanlı) fiil yapmaktır. Bu sayede fiile farklı anlamlar katılır.

• Ekleri ve Zamanları:
• Hikaye Birleşik Zaman: Basit zamanlı bir fiile ek fiilin görülen geçmiş zaman eki "-dı, -di, -du, -dü" (veya sertleşerek "-tı, -ti, -tu, -tü") eklenmesiyle oluşur. (Fiil + kip eki + -dı)
  • Örnek: "Geliyordu." (şimdiki zamanın hikayesi)
  • Örnek: "Gelecekti." (gelecek zamanın hikayesi)
  • Örnek: "Okumuştu." (duyulan geçmiş zamanın hikayesi)
• Rivayet Birleşik Zaman: Basit zamanlı bir fiile ek fiilin duyulan geçmiş zaman eki "-mış, -miş, -muş, -müş" eklenmesiyle oluşur. (Fiil + kip eki + -mış)
  • Örnek: "Geliyormuş." (şimdiki zamanın rivayeti)
  • Örnek: "Gelecekmiş." (gelecek zamanın rivayeti)
  • Örnek: "Okurmuş." (geniş zamanın rivayeti)
• Şart Birleşik Zaman: Basit zamanlı bir fiile ek fiilin şart kipi eki "-sa, -se" eklenmesiyle oluşur. (Fiil + kip eki + -sa)
  • Örnek: "Geliyorsa, haber ver." (şimdiki zamanın şartı)
  • Örnek: "Okuduysa, anlar." (görülen geçmiş zamanın şartı)

💡 Kritik Noktalar ve İpuçları

• ⚠️ "Vardı" Kelimesine Dikkat!
  • "Vardı" kelimesi iki farklı şekilde kullanılabilir:
    1. İsim olan "var" + ek fiilin görülen geçmiş zamanı: "Evde kimse vardı." (Mevcut olma, bulunma anlamı. Burada ek fiil vardır.)
    2. "Varmak" (ulaşmak) fiili + basit görülen geçmiş zaman: "Otobüs durağa yeni vardı." (Ulaşma, gitme anlamı. Burada ek fiil yoktur, fiil basit zamanlıdır.)
• ⚠️ "-dır" Ekinin Düşmesi: Ek fiilin geniş zaman eki olan "-dır" çoğu zaman düşebilir. Bu durumda cümlede ek fiil görünmese de anlamda var olduğunu unutmayın.
  • Örnek: "Bu, çok güzel bir manzara." (Aslında "manzaradır" demek istenmiştir.)
• 💡 Basit Zamanlı Fiillerle Karıştırmayın: Bir fiil sadece bir zaman eki almışsa (geldi, okuyor, yazacak gibi), o fiil basit zamanlıdır ve ek fiil almamıştır. Ek fiil, ikinci bir zaman eki olarak gelir.
  • Örnek: "Kitabı okudu." (Basit zamanlı fiil, ek fiil yok.)
  • Örnek: "Kitabı okuyordu." (Birleşik zamanlı fiil, ek fiil var.)
• ⚠️ Fiilimsiler Ek Fiil Değildir: İsim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiiller ek fiil değildir. Ancak fiilimsiler ek fiil alarak yüklem olabilirler (isim soylu sözcükleri yüklem yapma görevi).
  • Örnek: "En sevdiği şey kitap okumaktı." (Okumak bir isim-fiildir, '-tı' ek fiildir.)
• 💡 Ek Fiilin Anlam Katması: Bazı ek fiil kullanımları cümleye özel anlamlar katabilir. Örneğin, gelecek zamanın hikayesi (-acaktı, -ecekti) cümleye "gerçekleşmemiş beklenti" anlamı katabilir.
  • Örnek: "Dün sinemaya gidecektik." (Ama gidemedik, bir beklenti vardı ama gerçekleşmedi.)
• 🔍 Cümledeki Ek Fiil Sayısını Bulurken: Her yüklemi ve birleşik zamanlı fiili dikkatlice inceleyin. Birden fazla ek fiil alan cümleler olabilir.

Umarım bu ders notu, ek fiil konusunu daha iyi anlamanıza yardımcı olmuştur. Bol bol örnek çözerek ve pratik yaparak konuyu pekiştirmeyi unutmayın! Başarılar dilerim! 😊