Yeryüzünün belli bir alanında, iklim ve bitki örtüsünün etkisiyle anakaya üzerinde oluşan topraklardır. Toprağın bütün “horizon katları” görülür. Çünkü, bu topraklar olduğu yerde taşınamadan anakaya üzerinde oluşan yerli topraktır.

a. Laterit Topraklar

• Sıcaklık ve nemli iklim toprağıdır.
• Ekvatoral iklim bölgelerinde görülür.
• Bu toprak tipinin yaygın olduğu yerlerde kimyasal çözülme fazladır. Bundan dolayı da laterit topraklarının görüldüğü alanlarda toprak horizonu kalındır.
• Laterit topraklar, Ekvatoral iklim her mevsim yağışlı olduğundan yıkanmış topraklar olarak da bilinir.
• Toprak içerisindeki demir bileşiklerinin nemin etkisiyle oksitlenmesi toprağın kırmızı bir renk almasına neden olmuştur.

Bilgi Kuşağı: Türkiye’de Doğu Karadeniz’deki topraklar aşırı yıkanmadan dolayı “laterit toprak” özelliği gösterir. Bu topraklarda tuz ve kireç oranı çok azdır.

• Laterit toprakların aşırı yıkanmadan dolayı tarımsal verimliliği düşüktür. Bitki örtüsü gür olmasına rağmen humuslu toprak özelliği göstermez. Bu durum yıl boyunca düşen yağışlarla ilgilidir.
• Tropikal Kuşaktaki Ekvatoral iklim bölgelerinde (Amazon ve Kongo Havzası) ve savan iklim bölgesinde yaygın olarak görülür.

b. Kahverengi Orman Toprakları

Orta kuşağın nemli iklim bölgelerinde geniş yapraklı ormanların altında görülür. Bu ormanlar yılın belli dönemlerinde yapraklarını dökmesinden dolayı kahverengi orman topraklarını humusça zenginleştirir. Tarımsal faaliyetler için uygundur. Okyanusal iklim bölgelerinde yaygın olarak görülür. Örneğin; Karadeniz kıyısı, Batı Avrupa ve Kanada’nın batısı kahverengi orman topraklarının görüldüğü yerlerdir.

c. Terra rossa (Kırmızı Renkli Akdeniz) Topraklar

Akdeniz ikliminin etkili olduğu yerlerde görülür. Oluşumunda iklim koşullarının yanı sıra kimyasal tortul kayaçlardan “kalker” de etkilidir. Bu topraklar kalkerin üzerinde oluştuğu için kırmızı renklidir. Kırmızı rengi almasında demiroksit bileşeni etkilidir. Kireç oranının fazla olması tarımsal verimliliği düşürmüştür. Bu toprakların yaygın olduğu yerlerde sulama ve gübreleme yapılırsa verim yükselir.

d. (Çöl) Toprakları

Çöl ikliminin etkili olduğu alanlarda görülür. Bu alanlar, yağışın az olduğu kurak bölgeler olduğundan yaygın olarak görüldüğü yerlerde tuz ve kireç oranı fazladır. Tarım için uygun olmayan topraklardır. Organik madde bakımında fakirdir.

e. Kahverengi ve Kestane Renkli Bozkır Topraklar

Yağışın az olduğu Orta kuşak karalarının iç kısımlarındaki “bozkır” bitki örtüsünün altında gelişen topraklardır. Kuraklığa bağlı olarak kireç oranları fazladır. Tahıl tarımı için elverişli topraklardır. Orta Asya’nın iç kesimlerinde görülür.

f. Çernezyom (Kara) Topraklar

Orta Kuşak’ta yarı nemli sert karasal iklim bölgelerinde görülür. “Çayır” bitki örtüsünün altında gelişen dünyanın en verimli topraklarıdır. Aşırı yıkanmadıkları için humus ve kireç yönünden zengindir. Çayır, bitki örtüsünün ayrışmasıyla organik madde yönünden zenginleşen bu topraklar, koyu renk aldığından “kara topraklar” olarak da adlandırılır.

g. Podzol Topraklar

• Soğuk, nemli iklim bölgelerinde iğne yapraklı ormanların altında görülür.
• Tayga ormanlarının dağılışı ile paralellik gösterir.
• Aşırı yıkanmadan dolayı organik madde bakımından fakirdir.
• Dünyanın en verimsiz toprağıdır ve kül rengindedir.
• Görüldüğü yerler, Sibirya, Kanada, İskandinav ülkeleridir.

h. Tundra Topraklar

Tundra iklim topraklarıdır. Genellikle donmuş halde bulunan bu topraklar yazın sıcaklığın artmasıyla bataklık halini alır. Tarım için elverişsiz topraklardır. Tundra ikliminin etkili olduğu yüksek enlemlerde toprakları bulunan Rusya, Kanada gibi ülkelerde yaygın olarak görülür.