Zekât

Zekât, kelime olarak; “artma, çoğalma, arınma ve bereket” anlamlarına gelir.

Zekâtın terim anlamı ise; “İslam’a göre zenginliğin ölçüsü olan nisap miktarı mala sahip olan Müslümanların yılda bir defa mallarının bir kısmını Allah rızası için ibadet niyetiyle ihtiyaç sahiplerine vermeleridir.”

Zekâtın Temel Özellikleri

• Zekât, İslam’ın köprüsüdür.
• Zekât, İslam’ın beş şartından biridir.
• Zekât, hüküm açısından farz olan bir ibadettir,
• Zekât, mal ile yapılan bir ibadettir.
• Zekât, hicretin ikinci yılından sonra farz kılınmıştır.

Nisap miktarı mala sahip olan her Müslüman, malı nisap miktarına ulaştıktan sonra üzerinden bir yıl geçtiğinde o malın belirli bir oranını zekât olarak vermelidir. İslam’a göre her malın zekât oranı birbirinden farklıdır. Kur’an bu konuda inananları uyararak mallarının zekâtını vermeleri gerektiğini ifade eder. “Namazı kılın, zekâtı verin, önceden kendiniz için yaptığınız her iyiliği Allah katında bulacaksınız. Şüphesiz Allah, yapmakta olduklarınızı görür. ” (Bakara Suresi, 110. ayet)

Zekât verirken dikkat edilmesi gereken önemli bir konu da zekât verirken niyet etmek ve öncelikle akrabalar arasında olan fakirlere vermeye dikkat emektir.

Zekât Verecek Kişilerde Bulunması gereken Şartlar

İslam’a göre her nisap miktarı mala sahip olan kişi zekât vermekle sorumlu değildir. Bunun için başka şartlar da vardır.

Bunlar:

• Müslüman olmak
• Akıllı ve özgür olmak
• Ergenlik çağına girmiş olmak
• Zengin olmak (Zenginliğin ölçüsü “Nisap” miktarı mala sahip olanlar)
• Nisap miktarı mala sahip olma: “Yeme, içme, barınma, sağlık ve eğitim gibi temel ihtiyaçlar giderildikten sonra en az 85 9 altın veya ona eş değerde mal ya da paraya sahip olmaya denir.”
• Zekât verecek kişinin nisap miktarına ulaşan malının üzerinden bir yıl geçmesi gerekir.
• Nisap miktarı mala sahip olan kişinin borcunun olmaması gerekir.
• Nisap miktarına ulaşan malın cinsinin gelir getiren cinsten olması gerekir. Bu yüzden şu mallar gelir getiren cinsten sayılmadığı için değeri ne olursa olsun zekâtı verilmez.

Bunlar:

• Oturulan ev
• Kullanılan eşyalar
• Kullanılan kıyafetler
• Kullanılan araçlar
• Meslek ustalarının mesleğini yaparken kullandığı eşyalar.

Bu eşyalar, bir kişinin yaşamını sürdürürken kullandığı temel ihtiyaçları olduğu için bunların zekâtı verilmez. İslam hukukunda bu eşyalar asli ihtiyaçlardan kabul edildiği için zekâtlarının verilmesi gerekli görülmemiştir.

Zekât Verilecek Sekiz Sınıf

İslam, zekâtı farz kıldıktan sonra kimlere zekât verilmesi gerektiğini Tevbe Suresi’nin 60. ayetinde kapsamlı bir şekilde açıklamıştır. Tevbe Suresi’de zekât verilecek gurupları sekiz sınıf olarak açıklamıştır. Bu nedenle bu guruplar dışında kalan kişilere zekât verilmesi uygun olmaz.

Bu guruplar şunlardır:

• Miskinler (düşkün olan yoksullar)
• Fakirler
• Borçlular
• Yolda kalmışlar (yolcular)
• Köleler
• Zekât toplama memurları
• Müellefe—i Kulüb (kalbi İslam’a ısındırılmak istenenler)
• Allah yolunda olanlar

Zekât Verilmesi Haram Olan Kişiler

İslam’a göre zekât verilecek kişiler Tevbe Suresi’de anlatılmıştır. Tevbe Suresi’de sekiz zümreye dahil olan herkese zekât verilebilir. Ancak zekât verecek kişinin bakmakla sorumlu olduğu bir kimse ise ona veremez. İslam’a göre bakmakla yükümlü olduğumuz kişi ne kadar yoksul olursa olsun ona zekât vermeyiz.

İslam’a göre bakmakla sorumlu tutulduğumuz kişiler şunlardır;

• Anne ve baba
• Dede ve nine
• Çocuklar
• Torunlar
• Eş (kadın)

Bir Müslüman İslam’a göre bu kişilere bakmakla mükellef (sorumlu) olduğu için bu kimselere zekâtını veremez.

Bu kişiler dışında inanmayanlara (Müellefe—i Kulüb hariç) ve zengin olan kişilere de zekât verilmez.

Zekât Verilecek Mallar Ve Oranları

• Para: 1/40
  Bütün para birimlerinin zekâtı bu oranladır. (Dolar, Euro, Yen, Dinar, Cüneyh)
• Altın: 1/40
• Gümüş: 1/40
• Büyükbaş hayvanlar: 1/30
• Küçükbaş hayvanlar: 1/40
• Madenler: 1/5
• Ticaret malları: 1/40
• Toprak ürünleri: 1/10
  Toprak ürünlerinin zekâtının verilmesinde iki durum söz konusudur.
  Eğer tarım yapılan araziden masrafa girilmeden ürün alınmışsa 1/10 oranında zekâtı verilir.
  Eğer tarım yapılan araziden masrafa girilerek ürün alınmışsa 1/20 oranında zekât verilir.
• Develer: 25 deveye kadar her beş deve için bir koyun verilir.

Uyarı: Müslümanlar ayrıca zekât verirken şu ahlak ilkelerine de uymalıdırlar. Verilen zekâtın sevabını almak ve Allah’ın rızasını kazanmak için bu ilkelere mutlaka uyulmalıdır.

• Allah’ın rızası için zekât vermek
• İbadet niyetiyle gönülden vermek
• Zekât verirken bir karşılık beklememek
• Riya ve gösterişten uzak durmak
•  Zekât verdiğimiz kişinin sonradan başına kakmamak

Zekâtın Faydaları

• Toplumda barış ve huzur ortamının oluşmasına katkı sağlar.
• İnsanlar arasında kardeşlik duygularının gelişmesini sağlar.
• Sosyal adaletin sağlanmasına yardım eder.
• İnsanlar arasındaki sevgi ve saygı bağları kuvvetlenir.
• Toplumda yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutar.
• Yoksullarda zengine karşı oluşacak olan kin ve hasetlik gibi duyguların oluşmasını engeller.
• Zekât veren kişileri cimrilik ve bencillik hastalığından kurtarır.
• İnsanlar arasında karşılıklı saygı ve sevginin artmasını sağlar.
• Zekât veren kişilerin mallarının daha da bereketlenmesini sağlar.
• Zekât veren kişileri mal ve servet hırsına kapılmaktan kurtarır.
• Zekât veren kişilerin sevap kazanmalarını sağlar.
• Toplumdaki huzur ve güven ortamının oluşmasına katkı sağlar