ZAMİR (ADIL)

Dilimizde bazı durumlarda varlıkların adlarının yerini tutmaları için kullandığımız sözcüklere “zamir (adıl)” denir.

• “O kazağı beğenmedim, şunu almalısın.” cümlesinde kullanılan altı çizili sözcük, cümlede daha önce bahsedilen “kazak” yerine kullanılmıştır,
• “Ahmet dün akşam gelmedi. Onu çok merak ettiğimi söyleyin.” cümlesinde kullanılan altı çizili sözcük “Ahmet”in isminin yerine kullanılmıştır.

Zamirler kendi içinde dört gruba ayrılır:

1. Kişi Zamirleri:

Cümle içinde kişilerin adlarının yerini tutan “ben, sen, o, biz, siz, onlar” sözcükleridir.

– Okul yönetimi benim kararımı bekliyor.
– Dün bütün gün senden bahsettik.
– Dedemler bizim sokağa taşındılar.
– Takımımızda onu da görmek istiyoruz.

2. İşaret Zamirleri:

Varlıkların adlarının yerini işaret anlamıyla tutan ”bu, şu, 0, bura, şura, ora, öteki, beriki, bunlar, şunlar, onlar” gibi işaret anlamlı sözcüklerdir.

• Bu benim en sevdiğim kitabımdır.
• Çocuklar şurada bekleyebilir.
• Onlar da sizden bunu istiyor aslında.
• Çiçek kokuları buraya kadar geliyor.
• İşlerini bitirdikten sonra oradan ayrıldı.

3. Belgisiz Zamirler:

Varlıkların adlarının yerini belirsizlik anlamıyla tutan “birkaçı, bazısı, hepsi, çoğu, biri, hiçbiri, kimi, şey, kimse, başkası, bazıları” gibi belirsizlik anlamlı sözcüklerdir.

– Aradığı şeyleri burada bulamayacak.
– Çalışmaların bazılarından sonuç alamadık.
– Bugün kimse top oynamak istemiyor.
– Çiçeklerin hepsi bu mevsimde açar.

4. Soru Zamirleri:

Varlıkların adlarının yerini soru yoluyla tutan “ne, nereye, kim, hangisi” gibi soru anlamlı sözcüklerdir.

– Doğum gününde ona ne almışlar?
– Sınıfta en çok kimi alkışlıyorsunuz?
– Yarınki maçımıza kimler gelecek?
– Tatile nereye gideceklermiş?
– Bu elbiselerden hangisi daha güzel?

Sıfatlarla zamirler bazen birbirine karıştırılır. Sıfatlar, kendilerinden sonra gelen isimlerle tamlama kurar. Zamirler ise bir ismin yerine kullanılır.

Bu kazağı kaç liraya aldın? (sıfat)
Bunu kaç liraya aldın? (zamir)
Bazı insanlar çok çalışır. (sıfat)
Bazıları çok çalışır. (zamir)