Yunan (Mora) İsyanı (1820 – 1829)
Nedenleri
- Milliyetçilik akımının etkisi
- Avrupalı devletlerin, özellikle de Fransa, Rusya ve İngiltere’nin isyanı teşvik etmesi ve desteklemesi
- Filiki Eterya (Etniki Eterya) cemiyetinin kurulması ve Rum aydınlarının çalışmaları
- Yanya Valisi Tepedenli Ali Paşa’nın isyanı ve Ali Paşa’nın ortadan kaldırılması
- Avrupa’da başlayan Filhelenizm (Yunan hayranlığı) akımı.
Rus Çarı’nın baş yaverliğini yapmış olan Alexsandır İpsilanti Odessa’da Filiki Eteriya (Etniki Eterya) cemiyetini kurdu. Cemiyet Fener Rum Patrikhanesi’nin liderliğinde, Bizans İmparatorluğu’nu tekrar kurmayı amaçlıyordu (Megola – İdea). Bu nedenle ayaklanmanın organizatörü İstanbul – Fener Rum Patrikhanesiydi. Ancak Rumlar tüm hazırlıklarını tamamladıkları halde isyana cesaret edemiyorlardı. Çünkü Yanya valisi Tepedenli Ali Paşa Rumlara göz açtırmıyordu. Rumlar tarafından Tepedenli’nin II. Mahmut’a isyan etmesi sağlandı. Paşa engeli ortadan kalkınca, Rumlar ilk isyanı Eflak’ta başlattılar (1820). Rumlardan bıkmış olan Eflak halkı isyanı desteklemeyince isyan kısa sürede bastırıldı. İkinci ve asıl isyan Mora’da başlatıldı (1821). İsyan kısa sürede yayıldı. Buradaki Müslüman halk ve askerler öldürüldü. İngiliz bankaları Rumlara borç para yardımında bulundu. Avrupa’dan Mora’ya çok sayıda gönüllü geldi. Olay Müslüman – Hristiyan çatışmasına dönüştü. Osmanlı kuvvetlerinin isyanı bastıramaması üzerine II. Mahmut, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’dan yardım istedi. Kavalalı Girit ve Mora valiliklerinin kendisine verilmesi karşılığında yardım gönderdi. Kavalalı’nın oğlu İbrahim Paşa isyanı bastırdı. Bunun üzerine İngiltere, Rusya, Fransa ortak donanması Mısır ve Osmanlı donanmasını Navarin’de yaktı (1827).
