Yukarı Doğru Düşey Atış 11. Sınıf Fizik
V0 ilk hızıyla düşey doğrultuda yukarı doğru fırlatılan cismin hareketidir. V0 hızı ve yer çekimi ivmesi zıt yönlü olduğundan cismin hızı her saniye g kadar azalır. Tepe noktasına çıktığında cismin hızı sıfır olur. Bu andan itibaren cisim serbest düşme hareketi yapar.
V0 hızı ile yer çekim ivmesi zıt yönlü olduğundan t süre sonra,
cismin hızı v = v0 – g.t
aldığı yol h = v0.t – 1/2.g.t2 olur.
Hız ifadesinden zaman çekilerek konum ifadesinde yerine yazılırsa,
v2 = v02 – 2.g.h olur.
Tepe noktasında cismin hızı sıfır olduğu için
v = v0 – g.t bağıntısına göre v = 0 alınırsa 0 = v0 – g.t ise v = g.t
tç = t = v0/g ye çıkış süresi, bunun iki katına da uçuş süresi denir.
Ayrıca son hız sıfır olduğunda, çıkılan maksimum yükseklik,
0 = v02 – 2.g.h, hmax = v02/2.g bulunur.
Kritik Not: Aşağıdan yukarı atış hareketi, düzgün yavaşlamadır. İvme hareket boyunca (a = -g) olup, yönü yere doğrudur.
Yukarı Doğru Düşey Atış Hareketi konu anlatımı ders notu 11. sınıf fizik
Örnek: Şekildeki gibi 20 m/s lik düşey hızla fırlatılan cismin, tepe noktasına çıkış süresi t, çıkabildiği maksimum yükseklik hmax, 1s sonra yerden yüksekliği h için ne söylenebilir?
Altın kural: Tepe noktasından sonraki düşüş hareketi, serbest düşme hareketi olarak değerlendirilebilir.
Yüksekliği h olan bir kuleden yukarıya doğru fırlatılan bir cisim Şekil I deki yolu izleyerek 4t sürede yere düşüyor. Cisim atıldığı noktadan h' kadar yükseliyor. cismin hız-zaman grafiği Şekil ll deki gibi olduğuna göre oranı kaçtır? (Havanın direnci önemsizdir.)
Örnek: Hız-zaman grafiğinin altında kalan alan, cismin aldığı yolu verir. Zaman ekseninin üstünde kalan alan h' yüksekliğine eşittir. Yerden 40 m yükseklikten, şekildeki gibi v0 hızıyla düşey yukarı yönde fırlatılan cisim, 4 s sonra yere düşüyor. Buna göre, v0 hızının büyüklüğü kaç m/s dir?