Yeryüzündeki Bitki Formasyonları

Benzer görünüme sahip bitki topluluklarına formasyon adı verilir. Bitki topluluklarının sınıflandırılmasında birçok ölçüt esas alınır. Bunlardan en yaygın olanı fizyonomik kriterdir. Bu özelliklere göre bitki toplulukları, orman, çalı, savan, bataklık, çöl ve tundra gibi vejetasyon tiplerine ayrılır. Ayrıca ağaç, çalı ve ot gibi bitkilerin otsu, odunsu, tırmanıcı özellikleri yanında yaprağını döken, daimi yeşil geniş yapraklı, iğne yapraklı gibi ayrım kriterleri de dikkate alınır.

Ağaç Formasyonu

Ağaçların oluşturduğu topluluklara orman denir. İklim ve toprak şartlarına bağlı olarak gelişen ağaç toplulukları şunlardır:

Ekvatoral yağmur ormanları: Tropikal kuşakta yıl boyu yeşil kalan, geniş yapraklı, uzun boylu (50-60 m) ağaçlardan oluşan ormanlardır. Yeryüzünün en sık bitki formasyonuna sahiptir. Bitki çeşitliliği çok zengindir. 100 kuzey ve güney enlemleri arasındaki Amazon Havzası ve Kongo Havzası’nda yaygın olarak görülür.

Muson ormanları: Muson iklim bölgesindeki Güney ve Güneydoğu Asya’da görülen, kışın yapraklarını döken geniş yapraklı ağaçlardan oluşur. Karakteristik ağacı teak ağacıdır. Muson ormanları türce yağmur ormanlarından daha fakirdir.

Orta kuşağın karışık ormanları: Orta kuşakta ılıman okyanus ikliminin ormanlarıdır. Alçaklarda geniş, yükseklerde iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır. Kanada’nın batısı, Batı Avrupa’da görülür. Tür çeşitliliği bakımından yağmur ormanları ve muson ormanları kadar zengin değildir.

Tayga (Boreal ormanları): Sert karasal iklimin etkili olduğu sahalarda görülen iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır. Sibirya, Doğu Avrupa, İskandinavya ve Kanada’da görülür. En yaygın ağaç türleri; köknar, ladin ve sarıçamdır.

Çalı Formasyonu

Ormanların tahribatlarıyla oluşurlar.

Maki: Kızılçam ormanlarının tahrip edilmesiyle oluşan; kızılçama göre daha kısa boylu, yaz kuraklığına dayanıklı bitki topluluklarıdır. Örnek: defne, zeytin, keçiboynuzu, zakkum

Garig (Frigana): Makilerin tahribatıyla oluşan bitki topluluklarıdır. Oldukça kurakçıl özellik gösterir. Örnek: lavanta, kekik, funda, yasemin

Psödomaki: Orta kuşağın nemli iklim bölgelerinde ormanların tahrip edilmesi sonucu ortaya çıkan çalılardır. Kışın yapraklarını dökerler. Örnek: fındık, kızılcık, böğürtlen

Ot Formasyonu

Savan: Savan ikliminin bitki örtüsüdür. Uzun boylu otlardır. Afrika, Güney Amerika ve Avustralya’nın bazı sahalarında yayılış gösterir.

Step (Bozkır): Ilıman karasal iklimin etkili olduğu Asya, Anadolu ve Kuzey Amerika’nın iç kesimlerinde yayılış alanı bulan, ilkbaharda yeşeren ve yazın kuruyan ot topluluklarıdır. Örnek: yavşan otu, üzerlik, geven otu ve gelincik

Çayır: Orta kuşak karasal iklimde yazları yağış alan sahalarda görülür. Yazın yeşil kalır. Ormanın üst sınırından sonra yetişenlere dağ çayırları (alpin çayır) denir.

Tundra: Kanada, Sibirya ve İskandinavya’nın kuzeyinde görülür. Soğuğa dayanıklı, otsu bitkilerdir. Güney Yarım Küre’de yayılış alanı sınırlıdır.