YERİN YAPISI VE OLUŞUM SÜRECİ

Dünya’nın oluşumu ile ilgili çeşitli teoriler ortaya atılmıştır. En güçlü teori Big Bang (Büyük Patlama) teorisidir. Büyük patlama sonucu galaksiler, yıldızlar ve gezegenler oluşmuştur.

Bu galaksiler, gezegenler zamanla birbirinden uzaklaşmış ve uzaklaşmaya devam etmiştir. Büyük patlama sonucunda soğuma meydana gelmiştir. Soğuma sonucunda iç kısmı sıcak, dış kısmı soğuyarak katılaşmıştır. Yeryüzü iç ve dış kuvvetlerle yapıcı ve yıkıcı etkiye sahiptir. Yer kabuğunun üst kısmındaki küçük çukurluklar zamanla su ile dolarak denizler ve okyanuslar oluşmuştur.

YERİN KATMANLARI

Yer yuvarlağı sıcaklıkları, yoğunlukları ve kalınlıkları bakımından üç farklı katmandan oluşur.

Yerin iç yapısı ile ilgili bilgileri;

• yer kabuğundaki sıcaklık değişimi
• taşların incelenmesi
• deprem dalgaları
• maden kuyuları
• volkanlardan elde edilen maddelerin incelenmesi ile öğrenebıliriz.

Yerin üç ayrı katmanı vardır:

1) YER KABUĞU

• Bu katmana litosfer (taş küre) denilmektedir.
• Dünyanın en üst kısmında yer alan katmandır.
• Bu katman soğuk, katı ve kırılgan kayaçlardan oluşmaktadır.
• Yer kürenin en ince, en soğuk, yoğunluğu en az olan ve en hafif katmanıdır.
• Litosfer sial ve sima olmak üzere ikiye ayrılır.

Sial (Granitik)

• Yer kabuğunun üst kısmını oluşturur.
• Kıtasal kabuk olarak bilinir
• Bünyesinde silisyum ve alüminyum bulunur.
• Sıcaklığı ve yoğunluğu simaya göre daha azdır.
• Kalınlığı karalarda fazla, okyanus tabanlarında azdır.

Sima (Bazaltik)

• Okyanusal kabuk olarak bilinir.
• Yer kabuğunun en alt bölümündedir.
• Sialin altında bulunan bölümdür.
• Simanın bileşiminde silisyum ve magnezyum vardır.
• Simanın yoğunluğu ve sıcaklığı siale göre daha fazladır.
• Sima, okyanus tabanlarında kalın, dağların altında incedir.

2) MANTO

• Yer kabuğu ile çekirdek arasındadır.
• Yoğunluğu, sıcaklığı yer kabuğuna göre daha fazladır.
• Bu katmana ateş küre ya da pirosfer denir.
• Sıcaklığı yer kabuğuna yakın yerlerde 2000°C’ dir.
• Sıcaklığı çekirdeğe yakın yerlerde 5000 °C’dir.
• Sıcaklığın yüksek olmasından dolayı mantoda konveksiyonel akıntılar oluşur.