YAYLARDA ATMANIN HIZI VE YANSIMASI

Bir ucu duvara sabitlenmiş Şekil I’de ki yayda enine ve boyuna dalgalar üretmek mümkündür.

Yayın serbest ucu yatay olarak çekilip itildiğinde Şekil II’deki gibi boyuna dalgalar üretilebilir.

Yayın serbest ucu dikey olarak yukarıya ve aşağı hareket ettirildiğinde ise Şekil III’teki gibi enine dalgalar oluşturulabilir.

Atmaların Yansıması

Esnek bir yayda ilerleyen atma yayın ucuna ulaştığında geri döner. Yansıyan atmanın şekli yayın ucunun sabit ya da serbest oluşuna göre değişir. Bir yay üzerinde ilerleyen bir atma sabit uca ulaştığında baş yukarı ise baş aşağı olarak, baş aşağı ise baş yukarı olarak yansır.

Serbest uca baş yukarı olarak gelen bir atma baş yukarı olarak, baş aşağı olarak gelen atma baş aşağı olarak yansır.

Atmaların sabit uçtan ve serbest uçtan yansımalarında hareket yönleri ters dönerken genişlikleri ve enerji kaybı önemsenmezse genlikleri değişmez.

Yay Dalgalarının Hızı

Esnek bir yay F kuvveti ile gerilirse bu yayda oluşturulan dalgaların hızı v,

ile hesaplanır. Bu ifadede jı, yayın boyca yoğunluğu ya da yayın birim uzunluğunun kütlesidir. Kütlesi m, boyu l olan esnek bir yayın ya da ipin boyca uzunluğu,

ile bulunur.

Boyca yoğunluğu büyük olan yay, “ağır yay, sert yay” şeklinde ifade edilir. Yayın boyca yoğunluğu küçük ise “hafif yay, yumuşak yay” denir. Aynı şekilde boyca yoğunluğu büyük olan ip “kalın ip”; boyca yoğunluğu küçük olan ise “ince ip” olur.

Eşit kuvvetle gerilen ağır ve hafif yaylarda oluşturulan atmalardan hafif yaydaki atma daha hızlıdır.