Yay Sarkacı ve Basit Sarkaç Fizik Ayt
YAY SARKACI VE BASİT SARKAÇ
Yukarıdaki şekilde serbest durumda bulunan esnek yayın ucuna G ağırlıklı cisim asıldığında yay x kadar, 2G ağırlıklı cisim asıldığında ise 2x kadar uzadığı görülür.
Cisimlerin dengelenmesini sağlayan ve yayda oluşan geri çağırıcı kuvvetler ise F1 = G, F2 = 2G olur.
Buna göre, yaya asılan ağırlıklarla yayın uzamasının doğru orantılı değiştiği ve geri çağırıcı kuvvetlerinde bu uzamaları zıt yönlü ve doğru orantılı değiştiği görülür. (Yayın esnekli sınırını geçmemek şartıyla)
Yay sabiti, yayın cinsine ve yay uzunluğuna bağlı bir büyüklüktür. Bağıntıdaki (-) işareti kuvvetle uzama yada sıkışmanın zıt yönlü olduğunu gösterir.
Bir yayın ucuna kütle asılarak bu kütleye basit harmonik hareket yaptırılabilir. Böylece yaylı sarkaç elde ederiz.
Sürtünmesi önemsiz yatay düzlemde, yay sabiti k olan bir yaya bağlı m kütleli bir cisim Şekil l’deki gibi denge konumundayken Şekil “’deki gibi x kadar sıkıştırılıp serbest bırakılınca yay kuvvetin etkisiyle harekete geçer ve KL noktaları arasında basit harmonik hareket yapar.
Bu bağıntıya göre yay sarkacının periyodu cismin kütlesiyle kareköküyle doğru orantılı ve yayın yay sabitinin kareköküyle ters orantılıdır.
Bu bağıntıya göre periyot,
* Cismin kütlesine bağlı değildir.
* İpin uzunluğunun kare kökü ile doğru, yerçekimi ivmesinin karekökü ile ters orantılıdır.
