Yay Ayraç ( )

1. Cümleyle doğrudan ilgili olmayan açıklamalar için kullanılırım:
Örnek: Dedem (Kulakları çınlasın.) iyi biridir.

2. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılırım:
Örnek: Uşak: — (kapıyı çalar.) Merhaba, efendim!
Ev sahibi: — (Güler.) Günaydın!

3. Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti ile kullanılırım:
Örnek: Birçoğu, sessiz (!) olduğunu düşünüyor.

4. Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra konurum:
Örnek: I) 1) A) a)

5. Sözcüklerin es anlamlıları ya da Latin dillerinden gelen sözcüklerin okunuşlarını göstermek için kullanılırım:
Örnek: Talebe (öğrenci), akıl (us), Shakespeare (Şekspir)

Not: Vay ayraç içinde bulunan özel isimler ve yargı bildiren anlatımlar büyük harfle başlar ve sonuna uygun noktalama işareti getirilir.

Çözümlü Örnek Sorular ve Cümleler:

Soru 1:

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yay ayraç doğru kullanılmıştır?

A) Ali Bey (50 yaşında) sınıfın en tecrübeli öğretmeniydi.
B) Kitap (Kırmızı Kapaklı) çok güzel bir romandı.
C) Bu hafta sonu (Cumartesi günü) bir gezi düzenlenecek.
D) Toplantı saat 14:00’da olacak. (Pazartesi)

Cevap: A) Ali Bey (50 yaşında) sınıfın en tecrübeli öğretmeniydi.

Açıklama: Yay ayraç, ek bilgi veya açıklama vermek için kullanılır. “50 yaşında” ifadesi ek bir bilgi olduğundan doğru kullanılmıştır.

Örnek cümle: Kemal (arkadaşım) bana yardım etti. (Doğru kullanım)

---

Soru 2:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yay ayraç içinde verilen bilgi yanlıştır?

A) Ankara (Türkiye’nin başkenti) çok güzel bir şehirdir.
B) Kitap (500 sayfa) oldukça uzundu.
C) Atatürk (1881-1938) yılları arasında yaşamıştır.
D) Öğrenci (Ali) çok çalışkan bir öğretmendir.

Cevap: D) Öğrenci (Ali) çok çalışkan bir öğretmendir.

Açıklama: Burada Ali’nin “öğrenci” değil “öğretmen” olması bir çelişki yaratır. Doğru bilgi verilmeliydi.

Örnek cümle: Öğrenci (Ali) ödevlerini zamanında yapar. (Doğru kullanım)

---

Soru 3:

Yay ayraç hangi amaçla kullanılır?

A) Cümleyi bitirmek için
B) Bir düşünceyi vurgulamak için
C) Ek bilgi veya açıklama vermek için
D) Cümledeki zamiri belirtmek için

Cevap: C) Ek bilgi veya açıklama vermek için

Açıklama: Yay ayraç, bir cümlede ek bilgi veya açıklama vermek amacıyla kullanılır.

Örnek cümle: O, büyük bir ressamdır (Pablo Picasso). (Doğru kullanım)

---

Soru 4:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yay ayraçla kullanılan bilgi yanlış yazılmıştır?

A) O gün (Pazar) hava çok güzeldi.
B) Kitap (100 sayfa) oldukça kısaydı.
C) Film (2019 yılında çekilmiş) çok heyecan vericiydi.
D) Sabah kahvaltısı (yumurta ve ekmek) hazırladık.

Cevap: D) Sabah kahvaltısı (yumurta ve ekmek) hazırladık.

Açıklama: Yay ayraç içindeki bilgi eksik veya anlamsız. Daha detaylı bir açıklama olmalıydı, örneğin kahvaltının içeriği daha iyi tanımlanmalıydı.

Örnek cümle: Sabah kahvaltısı (yumurta, peynir ve ekmek) hazırlandı. (Doğru kullanım)

---

Soru 5:

“Yarın (Çarşamba) okul tatil olacak.” cümlesinde yay ayraç ne için kullanılmıştır?

A) Ek bilgi vermek için
B) Zaman belirtmek için
C) Kişiyi tanıtmak için
D) Bir durumu açıklamak için

Cevap: B) Zaman belirtmek için

Açıklama: Yay ayraç içinde verilen “Çarşamba” ifadesi, cümlede zamanı belirtmek için kullanılmıştır.

Örnek cümle: Yarın (Pazartesi) sınav var. (Zaman belirtmek için)

Örnek Sorular:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yay ayraç yanlış kullanılmıştır?

A) İntak (konuşturma) sanatı, eserde bolca kullanılmış.
B) TCDD (Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları) güzel çalışmalara imza atıyor.
C) Yarın (Ankara’dan) doğup büyüdüğüm şehirden taşınıyoruz.
D) Genç adam — (Öğretmenin yanına gider.) Okuma, yazma öğrenmek istiyorum.

---

Kalem işi, Arapça “kalem”, Farsça “kâr”(iş) kelimelerinin birleşmesiyle oluşan, fırçayla renkli olarak yapılan mimari bezemedir.

Bu metinde yay ayraç aşağıdaki kullanım yerlerinden hangisiyle kullanılmıştır?

A) Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır.
B) Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı veya künye bilgilerini göstermek için kullanılır.
C) Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır.
D) Yabancı sözcüklerin Türkçe karşılıkları parantez içinde yazılır.

---

1768(?) yılında çıkan Eğitim dergisi gençler için yayımlanan bir dergidir. Bu dergi eğitim, din, bilim ve ahlak üzerine kalem oynatan en iyi yazarların yazılarından oluşmaktadır.

Bu metinde yay ayracın görevi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır.
B) Senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak için konur.
C) Alıntılarda aktarıldığı eseri, yazarı göstermek için konur.
D) Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır.