XVIII. Yüzyıl Islahat Hareketleri

Bu dönemde batının üstünlüğü kabul edilmiş, batıdaki gelişmelerden yararlanılmaya başlanmıştır.

Lale Devri ( 1718 – 1730)

• Avrupa’nın önemli başkentlerinde geçici elçilikler oluşturuldu.
• Çok sayıda sivil mimari eserler yapıldı.
• Avrupa’dan matbaa getirilerek kitaplar basılmaya başlandı.
• Çiçek aşısı getirilerek uygulandı.
• Avrupa’nın Barok mimari tarzından yararlanılmaya başlandı.
• İlk itfaiye örgütü kuruldu.
• Kağıt, çini ve kumaş imalathaneleri açıldı. Lale devri Patrona Halil İsyanı ile sona erdi (1730).
• Rusya, Kırım üzerinden Karadeniz’e inme fırsatı bulmuştur.

Not: Matbaanın Osmanlıya geç gelmesinin nedeni hattatlık mesleğinin korunmak istenmesidir.

XVIII. Yüzyıl Islahatçı Padişahları

I. Mahmut Dönemi ( Islahatlar) (1730 – 1754)

Humbaracı Osmanlı ordusunun subay ihtiyacını karşılamak amacıyla “Hendesehane” adıyla ilk askeri – teknik okulu açtı. Orduyu bölük, tabur, alay gibi Fransız ve Avusturya orduları tarzında örgütledi. Kara Mühendishanesi’nin temelleri atıldı.

III. Mustafa Dönemi Islahatları (1757 – 1774)

• Deniz Mühendishanesi’nin kuruluş çalışmaları başlatıldı.
• Sürat Topçuları Ocağı kuruldu.
• İç borçlanma esasına dayanan Esham Tahvilleri sistemi uygulandı.

I. Abdülhamit Dönemi Islahatları (1774 – 1789)

• Sürat topçuları birliklerinin sayısı arttırıldı
• Yeniçeri Ocağı ile Tımar Sistemi ıslah edilmeye çalışıldı.
• Deniz Mühendishanesi (Mühendishane-i Bahri Hümayun)’nin kuruluş çalışmaları tamamlandı.

III. Selim Dönemi Islahatları (1789 – 1807)

• Nizam-ı Cedid Ocağı kuruldu.
• Nizam-ı Cedid ordusunun ihtiyaçlarını karşılamak üzere İrad-ı Cedid Hazinesi kuruldu.
• Yeni ordu için Levent ve Üsküdar’da kışlalar kuruldu.
• Kara ve deniz mühendishanesi genişletildi.
• Viyana, Paris ve Berlin gibi önemli başkentlerde sürekli elçilikler kuruldu.
• Okullarda Fransızca öğrenimi başladı
• Kabakçı Mustafa İsyanı sonucu ıslahatlar kesintiye uğradı.

XVIII. yüzyılda yapılan ıslahatlardan İstenen sonucun elde edilememesinin nedenleri şunlardır:

• lslahatların, padişah ve bazı devlet adamlarınca yürütülmesi
• Yöneticilerin bir kısmının eğlenceye yönelmesi
• lslahatlardan rahatsız olan çevrelerin halkı devlet aleyhine kışkırtmaları
• Savaşlarda elde edilen mağlubiyetler
• lslahatların faydalarının halka yeterince anlatılamaması