Osmanlı – İran İlişkileri

1577 — 1590 İran Savaşları

Osmanlı—İran ilişkileri Şah Tahmasb’ın ölümü sonrasında bozuldu. Doğu Anadolu’daki Osmanlı valilerinin İran’da ortaya çıkan iç karışıklıklardan yararlanmak istemesi üzerine başlayan savaşlarda Osmanlı orduları Hazar Denizi’ne kadar ilerlediler. İranlıların barış istemesiyle 1590’da İstanbul (Ferhat Paşa) Antlaşması imzalandı.

Bu antlaşmaya göre; Dağıstan, Karabağ, Şirvan, Gürcistan ve Tebriz Osmanlılara bırakıldı.

1603 – 1611 İran Savaşları

İran, Ferhat Paşa Antlaşması ile kaybettiği yerleri geri almak amacıyla 1603’te Osmanlıya savaş ilan etti. Bu sırada Avusturya ile savaş halinde olan Osmanlı, İran karşısında başarılı olamadı ve 1611’de Nasuh Paşa Antlaşması imzalandı.

Bu antlaşmaya göre:

• Osmanlı Devleti Ferhat Paşa Antlaşması ile aldığı yerleri İran’a geri verdi.
• İran Osmanlıya 200 deve yükü ipeği yıllık vergi olarak ödemeyi kabul etti.

1617 — 1618 – İran Savaşları

İran’ın yıllık vergiyi kesmesi üzerine başlayan savaşlardır. Savaş 161 B’de Serav Antlaşması’nın imzalanmasıyla sonuçlanmıştır.

Bu antlaşmaya göre:

• Nasuh Paşa Antlaşması koşulları devam edecek
• İran, ipek üzerinden ödediği yıllık vergiyi yarıya indirecek.

1622 – 1639 Osmanlı – İran Savaşları

IV. Murat döneminde İran’ın, Osmanlı toprağı olan Bağdat’a girip burayı ele geçirmesi üzerine Osmanlı – İran savaşları yeniden başladı. IV. Murat, İran üzerine iki sefer (Revan ve Bağdat Seferleri) düzenleyerek Doğu Anadolu ve Bağdat’ı geri aldı. İranlıların isteği üzerine 1639’da Kasr-ı Şirin Antlaşması imzalandı.

Kasr-ı Şirin Antlaşması’na göre:

• Bağdat (Irak) Osmanlı Devleti’nde kalırken, Revan ve Azerbaycan İran’a bırakıldı.
• Zağros Dağları iki ülke arasında sınır kabul edildi.

Osmanlı – Lehistan ilişkileri

II. Osman döneminde Lehistan’ın Boğdan (Kuzey Romanya)’a saldırması ve Erdel’in iç işlerine karışması üzerine Osmanlı kuvvetleri Yaş civarında Lehleri yenerek Hotin kalesini kuşattılar. Ancak, Yeniçerilerin gayretsizliği yüzünden Hotin Antlaşması imzalandı (1621).

Bu antlaşmayla;

• İki taraf da birbirlerinin topraklarına saldırmazlık garantisi verdi.
• Lehistan’ın Kırım Hanlığı’na verdiği 40 bin altın vergiyi ödemeye devam etmesi kararlaştırıldı.

IV. Mehmet döneminde, Lehistan’ın Ukrayna Kazakları’nın topraklarına saldırması üzerine ilişkiler yeniden bozuldu. IV. Mehmet, ordunun başında sefere çıkarak Fazıl Ahmet Paşa ile beraber Lehleri yendi. Lehistan’ın barış isteği üzerine 1672’de Bucaş Antlaşması imzalandı.

Buna göre;

• Podolya ve Ukrayna Osmanlılara verildi.
• Lehistan’ın her yıl 22 bin altın vergi ödemesi kararlaştırıldı.

Lehistan’ın vergi maddesini kabul etmemesi üzerine savaşlar yeniden başladı. Dört yıl süren savaşlar sonucunda vergi maddesi kaldırılarak Bucaş Antlaşması yenilendi ve Zoravno Antlaşması imzalandı (1676).