Ekber ve Erşet Sisteminin Merkezi Yönetime Etkileri

Osmanlı Devleti kuruluşundan itibaren tahtı belirleyen veraset sistemini uygulamıştır. I. Murat’a dek ülke hanedanın ortak malıdır anlayışı geçerli olmuştur. Sultan Murat merkezi otoriteyi güçlendirmek için ülke hükümdar ve ailesinin ortak malıdır anlayışını uygulamaya koydurmuştur. Fatih, veraset sisteminde bir adım daha atarak ülke yalnızca padişahın malıdır anlayışını getirip kardeş katli uygulamasını ve sancağa çıkma uygulamalarını yasallaştırmıştır. III. Murat şehzadelerden sadece en büyüğünü sancağa gönderme uygulaması başlatmıştır. III. Mehmet ise hiçbir şehzadeyi sancağa göndermemiş sarayda eğitim almalarını sağlamıştır. Bu uygulamayı oğlu I. Ahmet yasallaştırmış ve resmen kafes uygulamasını başlatmıştır.

I. Ahmet veraset sistemine son şeklini vermiştir. Onun yaptığı değişiklikle sistemdeki belirsizlik ortadan kalkmıştır. Hanedanın en yaşlı aklı başında üyesinin padişah olmasına karar verilmiştir. Buna ekber ve erşet sistemi denilmiştir. Görünüşte taht kavgalarını sonlandıran bu uygulama liyakatin yani yeterliliğin değil yaş olarak büyük olmanın yeterli olduğu bir sistemi doğurduğundan Osmanlı Devleti hızla yıkılışa doğru sürüklenmiştir.

AVRUPA

XV. yüzyılın sonlarında başlayan Coğrafi Keşifler neticesinde yeni kıtalar, adalar ve ticaret yolları bulunmuştu. Uzakdoğu zenginlikleri sömürülmeye başlanmıştı. Bu değişim Osmanlı Devletine ciddi zarar vermiş, ticaret yollarının yön değiştirmesi ekonomiyi ciddi anlamda sarsmıştı. Akdeniz limanları işlerliğini kaybederken Atlas ve Pasifik okyanusları kıyıları önem kazanmaya başlamıştı. Avrupa’da İtalya, İspanya ve Portekiz önemli ölçüde zenginleşmişti.

Avrupa’da ekonominin gelişmesi, rönesans ve reform hareketlerinden sonra özgür düşüncenin doğması bilime, sanata, hür düşünceye dayalı çalışmaların artması Avrupa’yı doğuya karşı her geçen gün daha güçlü hale getirmiştir. Batıda bu gelişmelerin yaşanması ile Osmanlı Devleti’nin Duraklama Dönemi’ne girmesi arasındaki doğrudan ilişki vardır.

Osmanlı Devleti bu ekonomik tabloya karşı kapitülasyon tanıyarak, reform mücadelelerini destekleyerek, yeni projeler üreterek ve yeni seferlere çıkarak hamle yapmaya çalışmıştır. Hatta devlet ıslahatlar yaparak kötü gidişatı engellemeye çalışmıştır. Fakat her ne yapılırsa yapılsın gerilemenin önüne 3 geçilememiştir.