XVII. Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri

Baskı ve şiddete dayalıdır.

Sorunların temeline inilmeyip sonuçlar üzerinde durulmuştur. Yüzeyseldir.

Yenilikler bir devlet politikası haline gelmemiş, ıslahatçıların hayatlarıyla sınırlı kalmıştır.

Yenilik hareketleri daha çok ayaklanmaları bastırmak amacıyla yapıldığından kalıcı olmamıştır.

Bu dönemde devlet mevcut sınırlarını koruyabilecek güçte olduğundan kendilerine olan güven devam etmiş ve Batı’dan yararlanma yoluna gidilmemiştir.

I. Ahmet Islahatları

“Ekber ve Erşet” kuralını getirdi. Bu kurala göre hanedanın yaşça en büyük erkek üyesine “aklı selim” olmak şartıyla padişah olma hakkı tanınmıştır.

Ekber ve Erşet yasasından sonra şehzadelerin sancaklara gönderilerek yerleştirilmesi sisteminden de vazgeçilerek “Kafes Sistemi” getirilmiştir.

Bu uygulamada şehzadeler sancaklara gönderilmeyip saray içerisinde eğitilmişlerdir.

II. Osman (Genç) Islahatları

Haremden evlenme geleneğini terk ederek, saray dışından evlenmiştir.

Kadı ve müderrislerin fazla olan ödenekleri kesilmiştir.

Yeniçeri Ocağı’nı kaldırma konusunda ilk ciddi girişimde bulunmuş; ancak Yeniçeriler tarafından tahtan indirilerek katledilmiştir.

IV. Murat Islahatları

İçki ve tütünü yasakladı.

Baskı ve şiddete dayalı olarakta olsa Yeniçerileri disiplin altına almayı başardı.

Duraklamanın nedenlerini tespit için devlet adamlarına raporlar hazırlattı.

Bu şekilde hazırlanan en önemli rapor ”Koçi Bey Risalesi” dir.

Tarhuncu Ahmet Paşa Islahatları

Maliyeyi düzeltmeye çalıştı, saray masraflarını kıstı.

İlk kez tahmini bütçe hazırladı. Amacı gelir gider dengesini sağlamaktı; ancak bazı çıkar çevrelerinin baskısıyla görevden alındı ve idam edildi.

Köprülü Mehmet Paşa Islahatları

Şartlar öne sürerek sadrazamlığa gelen ilk ve tek Osmanlı devlet adamıdır.

Ayrıca kendisinden sonra oğlu Fazıl Ahmet Paşa’yı sadrazamlığa getirterek sadrazamlığı babadan oğula geçen saltanat sistemi haline getirmiştir.