Üretim, Dağıtım ve Tüketim Sektörlerinin Ekonomiye Etkileri

Neolotik Çağ’da insanların tarımsal faaliyetlere başlaması ile ilk olarak ortaya çıkan üretim faaliyetleri, insanların tüketim ihtiyaçlarından fazlasını üretmesi sonrasında ticari faaliyetlerin doğmasına neden olmuştur. Bu dönemde kendi tüketim ihtiyacından fazla üretilen ürünler yakın çevredeki çeşitli alanlarda takas yolu ile ticaretin doğmasına neden olmuştur. Ticari faaliyetlerin başlaması ise dağıtım faaliyetlerinin önem kazanmasına ve dağıtımın ekonomik faaliyetlerin önemli bir unsuru hâline gelmesine neden olmuştur.

Sanayi Devrimi ile birlikte ortaya çıkan gelişmeler sonrasında ise üretim faaliyetleri hız kazanmış ve yüksek miktarlarda yapılan üretim için yeni pazar alanlarına ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. Bu durum pazarlama faaliyetlerinin önemini arttırmıştır. Ayrıca Sanayi Devrimi ile birlikte ham madde kaynaklarının tüketimi büyük ölçüde artmıştır. Bu durum bir yandan ham madde kaynaklarının üretim alanlarına bir yandan da üretim alanlarındaki ürünlerin tüketim alanlarına sağlıklı ve hızlı bir şekilde ulaştırılmasının önemini arttırmıştır.

Ekonomik faaliyetlerin temel unsurlarını oluşturan üretim, dağıtım ve tüketim faaliyetleri birbirleri ile sıkı bir ilişki hâlindedir. Üretim faaliyetlerinin ortaya çıkmasındaki temel etken tüketimdir. Tüketimi gerçekleşmeyen ürünlerin üretimi zamanla hızla azalır. Öte yandan üretim ve tüketim faaliyetleri arasındaki bağ dağıtım faaliyetleri ile gerçekleşir. Bir sanayi bölgesinde veya tarım alanında üretilen bir ürün dağıtım faaliyetleri sonrasında tüketicilere ulaştırılır. Dağıtım ağının yeterince güçlü olmadığı bölgelerde hem üretim hem de tüketim faaliyetleri çok daha sınırlıdır.

Ekonomik faaliyetler yeryüzünün her yerinde aynı değildir. Dünyanın farklı yerlerinde gerçekleştirilen ekonomik faaliyetler üretim, dağıtım ve tüketim bakımından etkileşimi sağlamıştır. Örneğin, tarım faaliyeti sonucu elde edilen pamuk, dokuma sanayisinin ham maddesi olur. Tesislerde işlenerek ipliğe ve kumaşa dönüşür. Bu kumaşlardan elde edilen tekstil ürünleri ulaşım ağları vasıtasıyla taşınarak tüketiciye ulaşır. Bu durum farklı sektörlerin karşılıklı etkileşimi sayesinde gerçekleşir.

Tarım, hayvancılık, ormancılık ve balıkçılık gibi doğrudan doğa üzerinden yürütülen faaliyetler, yeryüzündeki en yaygın üretim şekilleridir. Tarımsal faaliyetler yakın bir döneme kadar temel insan ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik olarak yapılmaktaydı. Ancak günümüzde bu faaliyetler çok daha büyük kapasiteyle ve çoğunlukla ticari amaçlı olarak gerçekleştirilmektedir. Günümüzde tarımsal üretim yalnızca insanların besin ihtiyaçlarını karşılamak için değil birçok sanayi kolu için de ham madde sağlamak amacıyla gerçekleştirilmektedir. Bu durum tarımsal faaliyetlerin ekonomideki önemini daha da arttırmıştır. Tarım faaliyetler, diğer sektörlerde olduğu gibi tüketim ve dağıtım faaliyetleri ile sıkı bir ilişki hâlindedir. Örneğin olumsuz hava koşullarının tarımsal üretimin yanı sıra ulaşımı da olumsuz etkilemesi, üretim maliyetlerinin artmasına neden olabilmektedir. Bu durum genellikle büyük şehirlerde sebze ve meyve fiyatlarına artış olarak yansımaktadır. Günümüzde tarımsal ürünler üretim alanlarından çok uzaktaki pazarlara satılabilmektedir. Ancak tarım ürünlerinin bozulmadan üretim alanlarından tüketiciye ulaştırılması büyük önem taşımaktadır. Özellikle sebze, meyve ve et gibi çabuk bozulan ürünlerin kısa süre içinde tüketiciye sunulması zorunludur. Bu durum pazarlamanın ve modern ulaşımın önemini artırmıştır.

Ulaşımdaki gelişmeler ve yeni kıtaların keşfi, birçok ürünün ana vatanı dışındaki yerlerde de yetiştirilmesine neden olmuştur. Örneğin ana vatanı Etiyopya olan kahve günümüzde Yemen, Hindistan, Doğu Hint Adaları, Kolombiya, Meksika, Ekvador, Brezilya gibi pek çok ülkede de yetiştirilmeye başlanmıştır.

Üretim, dağıtım ve tüketim faaliyetleri arasındaki ilişki sanayi ve madencilik faaliyetlerini de şekillendirmektedir. Günümüzde sanayi faaliyetleri ham madde kaynaklarının kolaylıkla temin edilebileceği alanlar ile üretilen ürünlerin dağıtımının gerçekleştirileceği tüketim alanlarına yakın konumda yoğunlaşmıştır.

Özellikle ham madde veya enerji kaynağının taşınma maliyetinin yüksek olduğu sanayi kollarına ait tesisler bu kaynaklara yakın konumda kurulmaktadır.

Sanayi tesislerinde kullanılan ham maddelerin üretim merkezlerine, buralarda üretilen ürünlerin ise tüketiciye ulaştırılması ancak ulaşım olanaklarının gelişmiş olması ile mümkündür. Bu nedenle bir bölgede sanayi faaliyetlerinin gelişmesi ulaşım olanaklarının da gelişmesine katkı sağlar. Diğer bir ifade ile bir bölgede üretim faaliyetlerinin gelişmesi bu alanda dağıtım faaliyetlerinin de gelişmesine katkı sağlar. Sanayinin gelişmesi ulaşımın gelişmesini sağlarken gelişen ulaşım teknolojileri ve büyüyen pazar da sanayi üretimini artırmaktadır.