Devreye akım üreten kaynaklara üreteç denir. Üreteçler doğru akım kaynaklarıdır. Devrelerde üreteç olarak günlük hayattan iyi bildiğimiz piller kullanılır. Her üretecin bir iç direnci vardır ve r ile gösterilir. İç direnç Şekil ll deki gibi pile seri bağlı direnç gibi davranır. Üreteçlerin elektromotor (emk) kuvvetleri devreye akım üretir. Elektromotor kuvveti s ile gösterilir. Kullanım amaçlarına göre üreteçler seri ya da paralel olarak bağlanır. Şimdi pillerin bağlanma şekillerini ve amaçlarını inceleyelim.

1. Seri Bağlı Üreteçler

Üreteçlerin (pillerin), (+) kutuplarını (-) kutuplarına bağlamak suretiyle oluşturulan bağlama şeklidir. Şekil l deki gibi bağlanmış iki pilin toplam emk si;

Pillerin toplam iç direnci ise;

Şekil II deki gibi üç tane pil seri bağlandığında toplam emk; ε_T = ε₁ + ε₂ + ε₃ toplam direnç r_T = r₁ + r₂ + r₃ ile bulunur. Seri bağlı pillerin her birinden aynı miktarda akım çekilir. Daha fazla potansiyel fark elde etmek istediğimizde piller bu şekilde bağlanır.

Piller şekil III deki gibi ters bağlandığında devrenin toplam emk si;

Devrenin eş değer direnci;

Reş = R + r1 + r2 olur. Buradan ana koldan geçen akım ohm kanununa göre;

2. Paralel Bağlı Üreteçler

Üreteçlerin (+) ve (-) uçları kendi aralarında Şekil I deki gibi bağlanmasıyla oluşturulan devrede piller paralel bağlanmış demektir. Şekil l de pillerden çekilen akımlar i olmasına rağmen ana koldaki R direncinden 2i akımı geçer. Dirençten akım geçmesi için Üreteçlerin özdeş olması gerekir. Eğer piller özdeş olmazsa dirençten akım geçişi olmaz. Bunun yerine Üreteçlerin potansiyelleri eşit oluncaya kadar Üreteçler arası akım geçişi olur. Şekil II de özdeş Üreteçlerin her birinin emk’si s iken devrenin toplam emk si bir üretecin emk değerine eşittir.

Devrelerde pillerin ömrünü uzatmak için piller paralel bağlanmaktadır.

Üreteçlerin Seri ve Paralel Bağlanması Çözümlü Sorular

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1
Bir üreteç devresinde, her biri 1.5V gerilime sahip 4 pil seri olarak bağlanmıştır. Devredeki toplam gerilim kaç volt olur?
A) 3V
B) 4.5V
C) 6V
D) 7.5V
E) 9V

Çözüm
Seri bağlamada, üreteçlerin gerilimleri toplanır. 1.5V × 4 = 6V.
Cevap: C

Soru 2
Bir üreteç devresinde, her biri 2V olan 3 pil paralel olarak bağlanmıştır. Toplam devre gerilimi kaç volt olur?
A) 2V
B) 4V
C) 6V
D) 8V
E) 10V

Çözüm
Paralel bağlantıda, toplam gerilim bireysel üreteç gerilimlerine eşittir. Dolayısıyla toplam gerilim 2V olur.
Cevap: A

Soru 3
Her biri 3V olan 5 pil, bir devrede hem paralel hem de seri olacak şekilde bağlanmıştır. Eğer 3 pil seri ve diğer 2 pil paralel bağlıysa, devredeki toplam gerilim kaç volt olur?
A) 6V
B) 9V
C) 12V
D) 15V
E) 18V

Çözüm
Seri bağlı 3 pilin toplam gerilimi 3V × 3 = 9V olur. Paralel bağlı olan pillerin gerilimi ise 3V’tur. Seri bağlantıdaki pillerin gerilimi belirleyicidir.
Cevap: B

Soru 4
Bir üreteç devresinde her biri 1.2V olan 6 pil seri olarak bağlanmıştır. Toplam devre gerilimi nedir?
A) 6V
B) 7.2V
C) 8.4V
D) 9.6V
E) 10.8V

Çözüm
Seri bağlantıda gerilimler toplanır. 1.2V × 6 = 7.2V.
Cevap: B

Soru 5
Her biri 1.5V gerilime sahip 5 pil, devrede paralel olarak bağlanmıştır. Devredeki toplam gerilim kaç olur?
A) 1.5V
B) 3V
C) 4.5V
D) 6V
E) 7.5V

Çözüm
Paralel bağlamada toplam gerilim üreteç gerilimlerinin birine eşittir. Toplam gerilim 1.5V olur.
Cevap: A

Soru 6
İkisi de 2V gerilimde olan iki pil, bir devrede ters yönde seri bağlanmıştır. Devredeki net gerilim kaç volt olur?
A) 0V
B) 1V
C) 2V
D) 3V
E) 4V

Çözüm
Ters yönde bağlanan üreteçlerin gerilimleri çıkarılır. Net gerilim = 2V – 2V = 0V.
Cevap: A

Soru 7
Üç adet 1.5V’luk pil seri olarak bağlandığında elde edilen toplam gerilim kaç volt olur?
A) 1.5V
B) 3V
C) 4.5V
D) 6V
E) 7.5V

Çözüm
Seri bağlamada üreteçlerin gerilimleri toplanır. 1.5V × 3 = 4.5V.
Cevap: C

Soru 8
İkisi 3V, biri 1.5V gerilimde olan 3 pil, paralel bağlanmış bir devrede toplam gerilim kaç olur?
A) 1.5V
B) 2.5V
C) 3V
D) 4.5V
E) 7.5V

Çözüm
Paralel bağlamada, toplam gerilim en büyük üreteç gerilimine eşit olur. Dolayısıyla toplam gerilim 3V’tur.
Cevap: C

Pillerin Yapısı ve Ömrü konu anlatımı konusuna gitmek için tıklayın