Ünsüz Yumuşaması

Sonunda “p,ç,t,k“ sert ünsüzlerinden biri bulunan bir sözcük, ünlü ile başlayan bir ek aldığında sözcüğün sonundaki p—> b’ye, c—>ç’ye, t —> d’ye, k —> g ya da ğ’ye döner. Buna “ünsüz yumuşaması” denir.

Örnek: Ağaç — a —> Ağaca, Çorap — ı —> Çorabı

Dikkat:

• Yabancı kökenli bazı sözcüklerde ünsüz yumuşaması olmaz:
  millet milleti, hukuk – hukuku
• Bazı tek heceli sözcüklerde ünsüz yumuşaması olmaz:
  ip – ipi, İç – içi
• Özel isimlerin sonundaki sert ünsüzlerde ünsüz yumuşaması olmaz:
  Pendiğe – Pendik’e, Zonguldağa – Zonguldak’a

Çözümlü Örnek Sorular ve Cümleler:

Soru 1:

Aşağıdaki kelimelerden hangisinde ünsüz yumuşaması (değişimi) olmuştur?

A) Kitaplar
B) Ağaçlar
C) Yürekler
D) Çocuklar

Cevap: B) Ağaçlar

Açıklama: “Ağaç” kelimesinin sonundaki sert ünsüz olan “ç,” ünlü ile başlayan bir ek aldığında “c” harfine dönüşür ve “ağacı” şeklinde yazılır. Bu durum ünsüz yumuşamasıdır.

Örnek cümle: Bahçedeki ağacı kestiler. (Ünsüz yumuşaması)

Soru 2:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz yumuşaması (değişimi) vardır?

A) Kitapları raftan aldı.
B) Çiçeği koparmadı.
C) Kalemi masaya koydu.
D) Çocuğu parka götürdü.

Cevap: B) Çiçeği koparmadı.

Açıklama: “Çiçek” kelimesi ünlü ile başlayan “-i” ekini aldığında sonundaki sert ünsüz “k,” “ğ” harfine dönüşür ve “çiçeği” olur. Bu ünsüz yumuşamasıdır.

Örnek cümle: Bahçedeki çiçeği kokladım. (Ünsüz yumuşaması)

Soru 3:

“Kapak” kelimesine ünsüz yumuşaması olduğunda hangi şekle dönüşür?

A) Kapakı
B) Kapağı
C) Kapak
D) Kapaklar

Cevap: B) Kapağı

Açıklama: “Kapak” kelimesine ünlü ile başlayan “-ı” ek getirildiğinde, sonundaki sert ünsüz “k,” “ğ” harfine dönüşerek “kapağı” olur.

Örnek cümle: Kapağı sıkıca kapattı. (Ünsüz yumuşaması)

Soru 4:

Aşağıdaki kelimelerden hangisinde ünsüz yumuşaması (değişimi) gerçekleşir?

A) Ağaçlar
B) Kitaplar
C) Kağıtlar
D) Ceketler

Cevap: A) Ağaçlar

Açıklama: “Ağaç” kelimesine ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde “ağacı” olur ve “ç” harfi “c” harfine dönüşür. Bu ünsüz yumuşamasıdır.

Örnek cümle: Ağacı yerinden söktüler. (Ünsüz yumuşaması)

Soru 5:

Aşağıdaki kelimelerden hangisi ünsüz yumuşamasına uğramıştır?

A) Kapı
B) Kitap
C) Dolap
D) Kağıdı

Cevap: D) Kağıdı

Açıklama: “Kağıt” kelimesine ünlü ile başlayan “-ı” eki getirildiğinde sonundaki sert ünsüz “t,” “d” harfine dönüşür ve “kağıdı” olur.

Örnek cümle: Masadaki kağıdı aldı. (Ünsüz yumuşaması)

Örnek Sorular:

I. Sağlığımıza dikkat etmeliyiz.
II. Amacını belirlersen daha başarılı olursun.
III. Yolculuğumuz çok kısa sürdü.
IV. Evini geçen yaz satmış.

Numaralanmış cümlelerden hangisinde ünsüz yumuşaması yoktur?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

İşlerimizin çoğunu bitirdik.

Ersin cümlesindeki altı çizili sözcükte meydana gelen ses olayı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ünlü düşmesi
B) Ünsüz yumuşaması
C) Ünsüz türemesi
D) Ünlü daralması

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ünsüz yumuşaması uğrayan bir sözcük vardır?

A) Alnında minik bir sivilce çıkmıştı.
B) Amcam, haberi alır almaz yanıma geldi.
C) Olayı duyunca yüreğimiz yandı.
D) Çocuklar kırlarda özgürce koşuyor.

Su kelebeğin kanadındaki rengin güzelliğine bak!

Bu cümlede kaç sözcükte ünsüz yumuşaması vardır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla ünsüz yumuşaması vardır?

A) Yeni aldığı elbise ona çok yakışmıştı.
B) Kitaplığındaki kitapları düzenledi.
C) Eteğinin rengini hiç beğenmedim.
D) Onu görmeye bir daha gitmeyeceğim.