Ünsüz Türemesi

Bazı tek heceli sözcükler ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında veya “etmek, eylemek, olmak” sözcükleriyle birleştiklerinde sözcüğün sonundaki ünsüz iki defa söylenir. Buna ünsüz türemesi denir.

Örnekler:

• af etmek → affetmek (af ve etmek sözcükleri birleşince “f“ ünsüzü türemiştir.)
• his etmek → hissetmek (his ve etmek sözcükleri birleşince “s” ünsüzü türemiştir.)
• hal olmak → hallolmak (hal ve olmak sözcükleri birleşince “l” ünsüzü türemiştir.)
• his → hissim (his sözcüğü ünlü ile başlayan bir ek alınca ”s” ünsüzü türemiştir.)
• sır → sırrımız (sır sözcüğü ünlü ile başlayan bir ek alınca ”r” ünsüzü türemiştir.)

Çözümlü Örnek Sorular ve Cümleler:

Soru 1:

Aşağıdaki kelimelerden hangisinde ünsüz türemesi olmuştur?

A) Zil
B) Hissetmek
C) Kalem
D) Çiçek

Cevap: B) Hissetmek

Açıklama: “His” kelimesine “-etmek” fiili getirildiğinde, araya bir “s” ünsüzü eklenir ve “hissetmek” olur. Bu, ünsüz türemesidir.

Örnek cümle: Soğuk havayı hemen hissettim. (Ünsüz türemesi)

Soru 2:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz türemesi vardır?

A) Dersi dikkatle dinledi.
B) Hissettiği duygular çok yoğundu.
C) Kitap okumayı çok sever.
D) Çiçeği koparmadı.

Cevap: B) Hissettiği duygular çok yoğundu.

Açıklama: “His” kelimesine “-etmek” eklendiğinde “hissetmek” olur ve bu bir ünsüz türemesi örneğidir.

Örnek cümle: Hissettiğim acı çok fazlaydı. (Ünsüz türemesi)

Soru 3:

“Af” kelimesine “-etmek” fiili getirildiğinde ünsüz türemesi olur mu?

A) Evet, “affetmek” olur.
B) Hayır, “af” olarak kalır.
C) Evet, “afetmek” olur.
D) Hayır, değişmez.

Cevap: A) Evet, “affetmek” olur.

Açıklama: “Af” kelimesine “-etmek” fiili eklendiğinde, araya bir “f” ünsüzü eklenir ve “affetmek” olur. Bu, ünsüz türemesidir.

Örnek cümle: Onu affetmek kolay olmadı. (Ünsüz türemesi)

Soru 4:

Aşağıdaki kelimelerden hangisinde ünsüz türemesi vardır?

A) Hissetmek
B) Kırmak
C) Koşmak
D) Sevmek

Cevap: A) Hissetmek

Açıklama: “His” kelimesine “-etmek” getirildiğinde “hissetmek” olur. Bu kelime ünsüz türemesine uğrar.

Örnek cümle: Soğuk havayı anında hissetti. (Ünsüz türemesi)

Soru 5:

Aşağıdaki kelimelerden hangisi ünsüz türemesine örnektir?

A) Kitap
B) Af
C) Sevinç
D) Korku

Cevap: B) Af

Açıklama: “Af” kelimesine “-etmek” eklendiğinde “affetmek” olur ve bu ünsüz türemesidir.

Örnek cümle: Yaptığı hatayı affetti. (Ünsüz türemesi)

Örnek Sorular:

1. Boynu tutulduğu için kafasını çeviremiyor.
2. Minik bir kuş omzuma konmuştu.
3. Güzel bir haber alacağımı hissettim.
4. Yeni yerler keşfettik birlikte.

Numaralanmış cümlelerden hangisinde ünsüz türemesi vardır?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde ünsüz türemesi vardır?

A) halloldu B) alıyor C) bekliyorum D) gidecek

Bazı sözcükler “etmek, olmak, eylemek” gibi yardımcı fiillerle kullanıldıklarında sözcüğün sonundaki ünsüz harfte türeme meydana gelir. Bu sözcükler bitişik yazılır.

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde ünsüz türemesine uğramış bir sözcük yoktur?

A) Zavallı kedicik sahibinin üzgün olduğunu hissediyordu.
B) İşlerimiz yarın akşama kadar hallolur inşallah.
C) Arkadaşımın benimle alay edebileceğini hiç sanmazdım.
D) Ahmet’ten bütün arkadaşlarını affetti.

Etkisinde kalmış kedicik, gizemin
Kaygılı, bir yandan tir tir titriyor
Karanlıkta, bilinmezliğin
Kendini yalnız hissediyor

Yukarıdaki şiirin kaçıncı dizesinde ünsüz türemesi vardır?

A)I. B) II. C) III. D) IV.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz türemesine uğramış bir sözcük kullanılmamıştır?

A) Patronun sürpriz zammı herkesi sevindirdi.
B) Zannımca, bu olaydan da kolayca sıyrılır.
C) Hastaya tıbbi müdahale gerekiyordu.
D) Haksızlık yapan kimseyi desteklemem.