Ünlü (Hece) Düşmesi

İkinci hecesinde dar ünlü (-ı, -i, -u, -ü) bulunan iki heceli sözcükler ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecedeki dar ünlü düşer. Buna “ünlü düşmesi” denir.

Örnek: Burun – u —> Burnu, Resim — i —> Resmi, Gönül — ü —> Gönlü

Bazı sözcükler yapım eki aldıklarında ya da iki sözcük birleştiğinde de ünlü düşmesi meydana gelir.

Örnek: devir — il —> devril, sarı — ar —> sarar— , kahve + altı —> kahvaltı

Kimi sözcükler birleşip yeni bir sözcük oluşturduğunda ünlü düşmesine uğrar.

cuma+ertesi —> cumartesi

Dikkat: Bir sözcükte ünlü sayısı kadar hece vardır. ünlü düşerse hece de azalır. Bu nedenle ünlü düşmesine hece düşmesi de denir. Ünlü düşmesi kuralına uymamak yazım yanlışına sebep olur.

Çözümlü Örnek Sorular ve Cümleler:

Soru 1:

Aşağıdaki kelimelerin hangisinde ünlü (hece) düşmesi olmuştur?

A) Balıkçı
B) Gözlük
C) Kapıcı
D) Burun

Cevap: D) Burun

Açıklama: “Burun” kelimesine “-u” ek getirildiğinde “burnu” olur. Bu durumda “burun” kelimesinde ünlü düşmesi meydana gelir.

Örnek cümle: Çocuk burnunu sürekli kaşıyordu. (Ünlü düşmesi)

Soru 2:

Aşağıdaki kelimelerden hangisinde ünlü (hece) düşmesi vardır?

A) Yüksek
B) Küçük
C) Alın
D) Geniş

Cevap: C) Alın

Açıklama: “Alın” kelimesine “-ı” ek getirildiğinde “alnı” olur. Bu durumda “alın” kelimesinde ünlü düşmesi meydana gelir.

Örnek cümle: Alnında bir çizgi vardı. (Ünlü düşmesi)

Soru 3:

“Akıl” kelimesine ünlü düşmesi olduğunda hangi şekle dönüşür?

A) Akı
B) Akıllı
C) Aklı
D) Akıla

Cevap: C) Aklı

Açıklama: “Akıl” kelimesine “-ı” ek getirilirse “aklı” olur. Bu durumda ünlü düşmesi meydana gelir.

Örnek cümle: Aklıma güzel bir fikir geldi. (Ünlü düşmesi)

Soru 4:

Aşağıdaki kelimelerden hangisinde ünlü düşmesi gerçekleşmiştir?

A) Düşmek
B) Öğüt
C) Sarık
D) İyilik

Cevap: B) Öğüt

Açıklama: “Öğüt” kelimesine “-ü” ek getirildiğinde “öğüdü” olur. Bu durumda “öğüt” kelimesinde ünlü düşmesi meydana gelir.

Örnek cümle: Annem bana önemli bir öğüdü verdi. (Ünlü düşmesi)

Soru 5:

Aşağıdaki kelimelerden hangisi ünlü düşmesine uğramıştır?

A) Kızıl
B) Göz
C) Beyin
D) Omuz

Cevap: C) Beyin

Açıklama: “Beyin” kelimesine “-i” ek getirildiğinde “beyni” olur. Bu durumda “beyin” kelimesinde ünlü düşmesi meydana gelir.

Örnek cümle: Beyni çok iyi çalışıyordu. (Ünlü düşmesi)

Örnek Sorular:

Çocukluğumun bayramlarını özledim.
Uzun süre ailesinden haber alamıyordu.
Bu resmi hepimiz çok beğendik.
Oyun çocukların dikkatini çekti.

Hangi renkli cümlede ünlü düşmesi vardır?

A) Yeşil B) Pembe C) Mavi D) Turuncu

Aşağıdaki cümlelerden hangisindeki altı çizili sözcükte hem ünlü düşmesi hem de ünsüz benzeşmesi vardır?

A) Sinirlenmesinin sebebini anlayamadım.
B) Kar yağışı herkesi eve hapsetti.
C) Birdenbire burnum kanamaya başladı.
D) Işıktan rahatsız oluyor gözlerim.