Ünlü Düşmesi
“Hece düşmesi” ve “orta hece düşmesi” olarak da adlandırılır.
Ünlü düşmesi birkaç sebepten olur.
Ünlü düşmesi hem Türkçe hem yabancı sözcüklerde olur.
İkinci hecesinde dar ünlü bulunan (u, ü, ı, i) sözcüklere ünlü ile başlayan “çekim eki” getirildiğinde ikinci hecedeki dar ünlü düşer.
Vücut organ adları ile ilgili sözcükler ikileme oluşturduğunda ünlü düşmesi olmaz. Örneğin; omuz omuza, nesilden nesile, burun buruna…
Özel isimlerin ikinci hecesinde dar ünlü olduğunda ünlü düşmesi olmaz.
Örneğin; Emir’e, Gönül’e, Ufuk’u…
Sözcüğün ikinci hecesinde ünlü düşmesi gerekirken ünlünün düşürülmeden yazılması yazım yanlışına neden olur. Örneğin; gönülüm (yanlış) — gön-lüm (doğru), omuzun (yanlış) — omzun (doğru). ..
“Sıcak” sözcüğünün başındaki ünlü düşmüştür. ısıcak > sıcak
Bazı sözcükler yapım eki alırken ünlü düşmesi olur. “Aşağıdakilerden hangisi türetilirken ünlü kaybına/düşmesine uğramıştır” diye sorulursa yapım eki alırken ünlü düşmesine uğrayan sözcüğün aranması gerekir.
— koku-lamak > koklamak
— sıyır-ık > sıyrık
— devir-ik > devrik
— sarı-ar > sarar-
— kuru-ak > kurak
“Benzemek” sözcüğü ÖSYM tarafından 2015 yılında “ünlü düşmesi” olarak sorulmuştur. “Dirlik” ve “ödünç” sözcüklerinde ünlü düşmesi vardır: Diri-lik : dirlik, öde—ünç : ödünç.
İsim tamlaması biçiminde oluşan kimi birleşik isimlerin sonundaki iyelik eki düşebilir: Bahçesarayı > Bahçesaray…
“Dilenci” ve “öğrenci” sözcüğünde gelen yapım ekinin ünlüsü düşmüştür.
Dilen-ici > dilenci, öğren-ici > öğrenci biçiminde oluşmuştur.
Aşağıda Altı Çizili Sözcüklerde Ünlü Düşmesi vardır.
- Gözlerim görmüyor, aklım şaşıyor.
- Ağza alınmayacak sözler söyledi bize.
- Oğlunu bir trafik kazasında kaybetmişti.
- Bağrımda da yanmadık bir yer bırakma.
- Yeni nesli anlamak çok kolay değil.
- Kitabın aslını bulmak için çok uğraştı.
- Zihnim yeni projelerle meşgul oldu.
- Hâkim, hükmünü verince mutlu oldular.
- Gönlümde yepyeni bir heyecan var artık.
- Takımın başarısı göğsümüzü kabarttı.
