Bu konu ile Türkiye nüfusun dağılışını etkileyen faktörlerden hareketle Türkiye’nin demografik özelliklerini yorumlayacağız.

Ülkemizin Nüfus Özellikleri:

Kavramlar

Nüfus: Bir bölgede yaşayan kişi sayısına nüfus denir.

Nüfus sayımı: Bir bölgede yaşayan kişi sayısını tespit etme işine de nüfus sayımı denir.

Demografi: Nüfusun yapısını inceleyen bilim dalıdır.

Türkiye’de nüfus sayımını Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yapar.

Not: Nüfusun yapısı denildiğinde;

• Yaş grupları
• Cinsiyete göre dağılım
• Eğitim durumu
• Kır ve kent nüfusu oranı
• Ekonomik faaliyetlerdeki dağılımı aklımıza gelmelidir.

Nüfus sayımındaki en önemli amaç nüfusun ihtiyaçlarını belirlemek ona göre planlama yapmaktır.

Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı:

Bir ülkenin nüfusunun yaş gruplarına dağılımı o ülkenin gelişmişlik durumu hakkında bilgi verir. Genç nüfusun az olduğu bir ülke gelişmiştir, genç nüfusun çok olduğu ülke ise az gelişmiştir.

Ülkemizde, 2015 TÜİK verilerine göre nüfusumuzun,

• %24’ü 0-14 yaş arası
• %67,8’i 15-64 yaş arası
• %8,2’si 65 yaş ve üzerinde

dağılım gösterir. Sonuç olarak genç nüfus fazladır.

Bu yüzden genç nüfusa yönelik eğitim, sağlık gibi alanlarda planlamalar yapılmalıdır.

Nüfusun cinsiyete Göre Dağılımı:

Nüfusun, kadın ve erkek nüfusu olarak gruplanmasını ifade eder. Ülkemizde 2017 TÜİK verilerine göre nüfusun; %50,2’si erkek, %49,8’i kadındır.

Türkiye nüfus piramidi incelendiğinde;

• Ülkemizdeki kadın ve erkek nüfusunun birbirine yakın olduğu
• Kadın nüfusunun en fazla 15-19 ve 35-39 yaşları arasında olduğu
• Erkek nüfusunun en fazla 0-4 ve 15 -19 yaşları arasında olduğu söylenebilir.

İş imkânlarının çok olduğu sanayi bölgelerinde erkek nüfusu fazladır. Örnek: İstanbul, Kocaeli gibi.

İş imkânlarının az olduğu köylerde kadın nüfusu daha çoktur. Örnek: Doğu Karadeniz

Nüfusun Eğitim Durumu

Nüfus ne kadar eğitilmişse ülkeye katkısı da o kadar fazla olur. Eğitilmiş nüfus nitelikli insan sayısını arttırır nitelikli insanlarda ülkelerin kalkınmasında önemli rol oynar. Ülkemizde okuma-yazma bilenlerin sayısı cumhuriyetin ilk yıllarında %10 civarındaydı. Bu da kalkınmanın önündeki en büyük engellerden biriydi. Ancak eğitimle ilgili reformların yapılması sonucu okuma-yazma oranı günümüzde %96’ları bulmuştur. (2017 TÜİK)

Ülkemizde okuryazar oranı dengeli dağılmamıştır. Marmara, Ege kıyıları gibi yerlerde okuryazar oranı yüksek iken doğu yörelerimizde bu oran daha düşüktür.

Çalışan Nüfusun Ekonomik Faaliyetlere Göre Dağılımı

Ülkemizdeki 15-64 yaş arasındaki nüfusun çalıştığı alana göre sınıflandırılmasıdır. Çalıştıkları alan tarım, sanayi ve hizmet olmak üzere üç’e ayrılır.

Çalıştıkları alanın oranına göre ülkemizin ve ülkelerin gelişmişlik durumlarını yorumlayabiliriz.

15-64 yaş arasındaki nüfusa aktif nüfus denir.

2016 TÜİK verilerine göre ülkemizdeki aktif nüfusun

• %18,7’si tarım
• %27’si sanayi
• %54,3’ü hizmet

sektöründe çalışmaktadır.

Bir ülkede hizmet sektöründe çalışanların oranı ne kadar fazla ise ülke de o kadar gelişmiştir.

Hizmet sektörü eğitim, sağlık, bankacılık, güvenlik gibi meslek gruplarına verilen isimdir.

Nüfusun Kır-Kent Oranına Göre Dağılımı

Nüfusu 10 binin altında olan yerlere kır nüfusu, 10 binin üzerinde olan yerlere kent nüfusu denir. Ülkemizde kır nüfusu oranı her geçen gün azalmaktadır. Ülkemizde kent nüfusu %92,5 iken kır nüfusu %7,5 tir. (2017 TÜİK)

Geçmişten Günümüze Türkiye Nüfusu

• Ülkemizin nüfus grafiğini incelediğimizde bazı sonuçlar elde edebiliriz.
• İlk nüfus sayımı 1927’de yapılmıştır. Yaklaşık 13,6 milyondur.
• 2017’de ülkemizin nüfusu 80 milyon 810 bin 525 kişidir.
• Nüfusumuz yıllara göre sürekli artış göstermiştir.
• Nüfus artış hızı genel olarak azalmaktadır.
• 2017’deki nüfus artış hızı %12,4 olmuştur.
• Sağlık ve beslenme şartlarının iyileşmesiyle ülkemizdeki ortalama ömür artmıştır.