Sodyum Klorür (NaCl)

• İlk çağlardan beri kullanılan NaCl yaygın olarak yemek tuzu olarak bilinir.
• Dünyada NaCl deniz suyunda çözünmüş halde, toprakta kayaçlar halinde bulunur.
• NaCl iyonik yapılı bir kristaldir.
• Erime noktası 801 °C, kaynama noktası 1465 °C’dir.
• Suda iyi çözünen bir tuzdur.
• Sulu çözeltisi elektroliz edildiğinde NaOH ve Cl₂ gazı elde edilir.

Kullanım Alanları

• İnsan dahil tüm canlıların tüketmesi gereken bir mineraldir.
• İyi bir nem çekici olduğundan sabun sanayiinde kullanılır.
• Metalurjide alüminyum metalinin üretilmesinde yüzdürücü olarak kullanılır.
• Tekstil sanayiinde kumaşa boyanın emdirilmesinde, suların yumuşatılmasında kullanılan reçinelerin temizlenmesinde,
• Dericilik (Sepicilik) sanayiinde,
• Et ve balıkları salamura yaparak saklamada, kullanılır.

Sodyum Karbonat (Na₂CO₃)

• Halk arasında çamaşır sodası olarak bilinir.
• Kaya tuzu yataklarında bol miktarda bulunur.
• Erime sıcaklığı 851 °C, kaynama sıcaklığı 1633 °C’dir.
• İyonik yapılı madde olan Na₂CO₃ suda iyi çözünür.
• Bazik olan Na₂CO₃, katı ve sıvı yağlarla birlikte ısıtıldığında sabun ve gliserin oluşur.

Kullanım Alanları

• Sert suların yumuşatılmasında,
• Adi cam üretiminde
• Asit düzenleyici olarak gıda sanayiinde
• Diş macunu üretiminde
• Yüzme havuzlarında Cl₂ etkisini azaltmak ve pH değerini düzenlemek için
• Kağıt ve petrol sanayiinde, kullanılır.

Sodyum Bikarbonat (NaHCO₃)

• Yemek sodası ya da kabartma tozu olarak bilinir.
• Doğada trona (Na₂CO₃ , NaHCO₃ , 2H₂O) minerali halinde bulunur.
• Sudaki çözünürlüğü çok yüksektir.
• Sulu çözeltisi baziktir.

Kullanım Alanları

• Havuzlarda ve kaplıcalarda suyun pH’ını yükseltmede kullanılır.
• Reflü ve mide ekşimesi tedavisinde
• Deri ve tekstil sanayiinde
• Gıda sanayiinde
• Toz yangın söndürücülerde
• Atık su arıtılmasında
• Diş macunu üretiminde
• Temizlik malzemelerin üretiminde

Amonyum Klorür (NH₄Cl)

• Nişadır olarak bilinen (NH₄Cl) asidik bir tuz olup suda iyi çözünür.
  NH₃ + HCl → NH₄Cl Tepkimesinden elde edilir.

Kullanım Alanları

• Gübre üretiminde, tekstil sanayiinde ve ilaç sanayiinde
• Kuru pillerde ve lehim yapımında
• Gıda sanayiinde E510 kodu ile katkı maddesi olarak kullanılır.

Kalsiyumkarbonat (CaCO₃)

• Yaygın adı kireç taşı olarak bilinen CaCO₃‘ın sudaki çözünürlüğü çok azdır.
• Kireç taşı, kalsit, mermer, traverlenler farklı formlarıdır.
• Bazik olduğundan asitlerle tepkime verir.

Kullanım Alanları

• Sönmemiş kireç eldesi, inşaat sektörü ve çimento üretiminde
• Demir-çelik fabrikalarında
• Tebeşir, kağıt, cam ve seramik üretiminde
• İlaç endüstrisinde ve gıda koruyucu olarak E170 kodu ile, kullanılır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

4. BÖLÜM: Tuzlar

1. Aşağıdaki bileşiklerden hangisi bir tuzdur?
   A) H₂O
   B) NaCl
   C) HCl
   D) NaOH

   Çözüm: NaCl, bir asit (HCl) ve bazın (NaOH) nötrleşme tepkimesinden oluşan tuzdur. Doğru cevap B‘dir.

2. Aşağıdakilerden hangisi bir nötrleşme tepkimesi sonucunda oluşmaz?
   A) Tuz
   B) Su
   C) HCl
   D) NaCl

   Çözüm: HCl bir asittir ve nötrleşme tepkimelerinde ürün olarak ortaya çıkmaz. Doğru cevap C‘dir.

3. Sodyum klorür (NaCl) aşağıdaki yöntemlerden hangisiyle elde edilebilir?
   A) HCl + NaOH tepkimesiyle
   B) Na + H₂O tepkimesiyle
   C) CO₂ + H₂O tepkimesiyle
   D) O₂ + H₂ tepkimesiyle

   Çözüm: NaCl, hidroklorik asit (HCl) ile sodyum hidroksit (NaOH) tepkimeye sokulduğunda elde edilir. Doğru cevap A‘dır.

4. Tuzların suda çözünmesiyle hangi iyonlar oluşur?
   A) H⁺ ve OH⁻
   B) Na⁺ ve Cl⁻
   C) OH⁻ ve Na⁺
   D) H⁺ ve Cl⁻

   Çözüm: NaCl suda çözündüğünde Na⁺ ve Cl⁻ iyonlarına ayrışır. Doğru cevap B‘dir.

5. Aşağıdaki tuzlardan hangisi bir asit ve bazın nötrleşme tepkimesi sonucu oluşur?
   A) NaOH
   B) H₂O
   C) NaCl
   D) HCl

   Çözüm: NaCl, bir asit ve bazın tepkimesi sonucu oluşan bir tuzdur. Doğru cevap C‘dir.

6. Bir tuz çözeltisinin pH değeri kaç olabilir?
   A) 0
   B) 7
   C) 14
   D) 2

   Çözüm: Nötr tuz çözeltilerinin pH değeri genellikle 7’dir. Doğru cevap B‘dir.