Türkiye’nin Platoları
Akarsuların düz veya hafif dalgalı düzlükleri derin bir şekilde yarması ve parçalaması sonucunda meydana gelen yüksek düzlüklere plato adı verilir.
Türkiye’de platolar 3. Jeolojik Zaman’ın sonlarında başlayan epirojenik hareketler sonucunda oluşmaya başlamış, bir yandan komple yükselen Türkiye arazisi diğer yandan akarsular tarafından parçalanarak birçok yerde platolar belirmeye başlamıştır. Bu oluşum 4. Jeolojik Zaman’da daha da belirgin bir hâl almıştır. Sonuçta farklı bölgelerimizde farklı yükseltilerde platolar oluşmuştur.
Platolarımızın oluşmalarında kayaç özelliği, tabakaların yatay duruşlu olması, volkanik etkiler daha çok etkili olmuştur. Ayrıca aşınım platoları olan peneplenleşmiş platolar da vardır. Bunları bir tabloda görelim.
Türkiye’nin platoları genel olarak aşınım (peneplenleşmiş) platolar, volkanik – lav platoları ve karstik platolar olarak sınıflandırılır.
Aşınım sonucunda oluşan platolar, orojenik ve epirojenik hareketlerle yükselen arazilerin daha çok akarsuların aşındırmasına bağlı olarak şekillenirler. Akarsu aşındırmasının son safhasında oluşan peneplen düzlüğüne en yakın platomuz Çatalca – Kocaeli Platosu‘dur.
- Marmara’da Kocaeli – Çatalca Platosu
- İç ve Batı Anadolu’da Yazılıkaya, Haymana, Cihanbeyli, Obruk, Kızılırmak (Bozok), uzunyayla platoları
- Orta Karadeniz’de Ordu – Perşembe Platosu’dur. Lav platoları ise daha önceden volkanik püskürmeler sonucu oluşan yükseltilerin aşındırılması sonucu oluşan platolardır. Erzurum – Kars Platosu ile Ardahan Platosu en güzel örnekleridir.
Volkanizma sonucunda daha çok tüf malzemelerin üzerinde gelişmiş olan platolara örnek olarak Nevşehir – Kapadokya Yöresindeki platolar örnek olmuştur.
Genel olarak İç Anadolu’daki Haymana, Cihanbeyli, Obruk ve Kızılırmak platoları yatay duruşlu platolar olarak tanımlanır. Platolarımızdan bazıları kireç taşları üzerinde gelişmiş karstik platolardır. Başlıca örnekleri Akdeniz Bölgesi’ndeki Taşeli ve Teke platolarıdır. Ayrıca Konya’nın doğusundaki Obruk Platosu onlarca obruk şeklinin bulunduğu bir karstik özellikli platodur. Bu arada Obruk Platosu hem karstik hem de yatay duruşlu olduğundan karma yapılı bir platodur.
