Türkiye’nin Ovaları

Akarsuların yüzeyden aktığı, çevresine göre alçakta bulunan düzlük alanlara ova denir. Akarsuların ve diğer dış kuvvetlerin taşıdığı kum boyutundaki ince malzemelerin veya alüvyonların biriktiği ovalar çeşitli kayalardan taşındığından çeşitli malzemeler barındırır. Ovalar platolara oranla daha düz olduğu gibi su kaynakları yüzeye daha yakın akar. Bu nedenle tarımda daha çok kullanılır.

Türkiye’de ovalar bulundukları yerlere göre kıyı ovaları ve iç ovalar diye iki genel gruba ayrılır. Ancak oluşumları veya kökenlerine göre daha çeşitli bir durum gösteriden Karstik, tektonik, delta, dağ içi, dağ eteği, taban seviyesi olarak çeşitlenirler.

Şimdi bu ovaları harita üzerinde görelim ve örnekler verelim.

Delta ovaları Türkiye’nin birinci sınıf tarım arazileridir. Bunlar, Bafra, Çarşamba, Sakarya, Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes ovaları ile Silifke, Çukurova ve Asi deltalarıdır. Bu ovaların oluşmasında akarsu aşındırması ve alüvyal malzemenin taşınması yanında Türkiye kıyılarında gelgit olayının az etkili olması önem taşır.

• Bursa ve İnegöl ovaları dağ eteği ovasıdır.
• 
• Adapazarı Ovası taban seviyesi ovasıdır.
• Elmalı, Kestel, Tefenni, Korkuteli, Acıpayam ovaları karstik ovalardır.
• 
• İç ovalara, Konya, Kayseri, Niğde, Aksaray gibi birçok ova örnek verilebilir.
• Taban seviyesi ve deltalar kıyı ovalarıdır.
• Tektonik ovalar graben alanları ve fay hatları üzerindeki ovalardır.

Bunlar:

Ege’de Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes ovalarının kara içine uzanmış alanları, Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde; Adapazarı, Düzce, Bolu, Gerede, Amasya, Erbaa, Niksar, Suluova, Erzincan, Erzurum, Pasinler ovaları, Doğu Anadolu Fay Hattı üzerinde; Amik, Kahramanmaraş, Malatya, Elazığ, Muş, Malazgirt ve Bingöl ovaları tektoniktir.

1. Kıyı Ovaları

Kıyı kuşakları boyunca çok verimli ovalarımız vardır. Türkiye kıyıları iç deniz kıyıları olduğundan gelgit olaylarının etkisi önemsizdir. Bu nedenle güçlü akarsu ağızlarında genellikle delta ovaları vardır. Bazı yerlerde kıyı düzlükleri, taban seviyesi ovaları da görülür. Kıyı ovalarından alüvyon fazla olduğundan ve iklim ılıman koşullar gösterdiğinden verim daha yüksektir.

2. İç Ovalar

İç ovaların oluşmasında genel olarak tektonik olaylar etkili olur. Ancak etrafı dağlarla çevrili kapalı havzalar ile plato alanları üzerinde de ovalar bulunmaktadır. Bir kısmı ise eski göl tabanlarına karşılık gelirler.

Çözümlü Örnek Test Soruları

Konu: Türkiye’nin Ovaları

1. Türkiye’de oluşumlarına göre ovalar farklı kategorilere ayrılmaktadır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi karstik ovalar arasında yer alır?
A) Çukurova
B) Konya Ovası
C) Elmalı Ovası
D) Bafra Ovası

Cevap: C) Elmalı Ovası
Çözüm: Karstik ovalar, kalkerli arazilerde erime sonucu oluşur. Türkiye’de karstik ovalar en çok Akdeniz Bölgesi’nde yer alır. Elmalı Ovası da bu gruptadır. Çukurova ve Bafra Ovası delta ovası, Konya Ovası ise karasal aşınım ovasıdır.

---

2. Aşağıdaki ovalardan hangisi bir delta ovasıdır?
A) Muş Ovası
B) Malatya Ovası
C) Bafra Ovası
D) Kayseri Ovası

Cevap: C) Bafra Ovası
Çözüm: Delta ovaları, akarsuların taşıdığı alüvyonlarla deniz kıyısında oluşur. Bafra Ovası, Kızılırmak’ın denize taşıdığı alüvyonlarla oluşmuş bir delta ovasıdır. Diğer ovalar iç kesimlerde yer alır ve delta özelliği taşımaz.

---

3. Türkiye’nin en büyük iç ovası aşağıdakilerden hangisidir?
A) Konya Ovası
B) Gediz Ovası
C) Çukurova
D) Iğdır Ovası

Cevap: A) Konya Ovası
Çözüm: Türkiye’nin en büyük iç ovası Konya Ovası’dır. İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan bu ova, geniş yüzölçümüne sahiptir ve kurak bir iklime sahiptir. Gediz Ovası ve Çukurova kıyı ovalarıdır, Iğdır Ovası ise Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır.

---

4. Çukurova hangi akarsuyun taşıdığı alüvyonlarla oluşmuştur?
A) Kızılırmak
B) Ceyhan ve Seyhan
C) Sakarya
D) Fırat

Cevap: B) Ceyhan ve Seyhan
Çözüm: Çukurova, Akdeniz Bölgesi’nde yer alan ve Türkiye’nin en büyük delta ovalarından biridir. Seyhan ve Ceyhan Nehirleri’nin taşıdığı alüvyonlarla oluşmuştur.

---

5. Aşağıdakilerden hangisi bir tektonik ovadır?
A) Çukurova
B) Iğdır Ovası
C) Bafra Ovası
D) Silifke Ovası

Cevap: B) Iğdır Ovası
Çözüm: Tektonik ovalar, fay hatları boyunca oluşan çöküntü alanlarında yer alır. Iğdır Ovası, Doğu Anadolu Bölgesi’nde bir çöküntü alanında oluşmuş tektonik bir ovadır. Çukurova ve Bafra Ovası delta ovası, Silifke Ovası ise kıyı ovasıdır.