TÜRKİYE’NİN NÜFUS POLİTİKALARI

Ülkelerin gelecekleri için gelişmiş ülkeler nüfus arttırıcı politikalar, gelişmemiş ülkeler ise azaltıcı politikalar izler.

Gelişmekte olan ülkeler ise nitelik ve niceliğini iyileştirici politikalar izler.

Cumhuriyetin ilk yıllarından planlı dönemin başladığı 1963 yılına kadar nüfus artışını yükseltici politikalar uygulanmıştır. Buna karşılık 1963 yılından günümüze kadar olan dönemde ise fazla nüfusun ve hızlı nüfus artışının ekonomik kalkınmada bir engel olduğu düşüncesiyle nüfus artışını düşürücü politikalar uygulanmıştır.

1923-1963 Yılları Arasında Uygulanan Nüfus Politikalarının Gerekçeleri

• Türkiye’nin doğal kaynaklarını işletmek, uygulanan tekniği modernleştirmek,
• Türkiye’nin hızla kalkınma zorunda olması,
• Hızla çoğalma ile ülkedeki sosyal iş bölümü ve ihtisaslaşmayı sağlamak,
• Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı nedeniyle erkek nüfusun azalması,
• Ölüm oranının yüksek olması nedeniyle nüfustaki azalmanın doğumlardaki artışla önlenmeye çalışılması,
• Salgın hastalıkların yaygın olması,
• Fazla nüfusun siyasi ve askeri güç olarak değerlendirilmesi,
• Tarımda makineleşmenin yetersiz olması nedeniyle iş gücüne duyulan ihtiyacın fazla olması,
• Fazla nüfusun ülke için askeri ve siyasi güç olarak görülmesi,
• 1963 yılına kadar izlenen nüfus politikaları çeşitli sosyal, ekonomik ve hukuki önlemlerle desteklenmiştir.

1923-1963 yılları arasında nüfus politikalarını desteklemek için alınan bazı önlemler şunlardır:

• Yeni doğum evleri kurulması, ücretsiz ilaç dağıtılması,
• Nüfus artışını istenilen seviyeye çıkarmak amacıyla nüfus komisyonunun kurulması,
• Fazla çocuk sahibi ailelerin yol vergisinden muaf tutulması,
• Altı ya da daha fazla çocuk sahibi annelerin madalya ile ödüllendirilmesi,
• Yurt dışından gelecek göçleri teşvik etmek için çeşitli kolaylıklar sağlanması,
• 1960 yılında Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)’nın kurulmasıyla bu döneme kadar uygulanan nüfus politikaları sorgulanmaya başlanmıştır.
• Hızlı nüfus artışının iktisadi gelişmeye engel olduğu düşüncesi ağırlık kazanmaya başlamıştır. 1963 yılından itibaren nüfus artış hızını azaltmaya yönelik politikalar uygulanmaya başlanmıştır.

1963 Yılından Sonra Uygulanan Nüfus Politikalarının Gerekçeleri

• 1950 yılından sonra sağlık hizmetlerinin gelişmesiyle birlikte ölüm oranlarının azalmaya başlaması,
• Tarımda makineleşmenin artması,
• Ordu’da insan gücünden çok silah gücünün ön plana çıkması,
• Kalkınma planlarında yapılan değerlendirmelerde nüfus artışının sorun olarak tespit edilmesi,
• Yukarıdaki gerekçelerle 1960’lardan itibaren ülkemizin nüfus politikaları değişmeye başlamıştır. Yeni politikalarda ekonomik kalkınmanın olumsuz olarak etkilenmesi önlenmeye çalışılmıştır.

1963 yılından sonra nüfus politikalarını desteklemek için yapılan bazı çalışmalar şunlardır:

• Nüfus planlaması alanındaki hizmetleri yürütmek için Sağlık Bakanlığı’na bağlı Nüfus Planlaması Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
• Aile planlamasına yönelik eğitim ve tanıtım faaliyetleri başlatılmıştır.
• Anne ve çocuk sağlığı hizmetleri ile aile planlaması faaliyetleri birlikte yürütülmeye başlatılmıştır.
• Kadının kalkınmaya katılımı ve eğitimi için politikalar geliştirilmiştir.