Türkiye’nin NATO’ya Katılma Nedenleri

• Sovyet Rusya’nın emperyalizmine karşı güvenliğini sağlama düşüncesi
• Sovyet Rusya’nın Türkiye’den Doğu Anadolu topraklarını resmen istemesi
• Sovyet Rusya’nın Boğazlara yerleşmek istediğini resmen açıklaması
• Türkiye’nin Sovyet Rusya’ya karşı Batılı devletlerin desteğini sağlamak istemesi

Türkiye Kurtuluş Savaşı yıllarında ortak düşmana karşı Sovyet Rusya ile iş birliği yaptı. Ancak 1939’da Sovyet Rusya’nın yayılmacı bir politika izlemesi Türkiye ile Sovyet Rusya’nın yollarını birbirinden ayırmasına neden oldu. Türkiye kendi toprakları üzerinde gözü olan Sovyet Rusya’ya karşı ABD’nin desteğini sağlama ihtiyacı duydu. Türkiye, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Kore Savaşı’na asker göndererek ilk kez sıcak bir savaşa askeri kuvvetleri ile katılmış oldu.

Türkiye ABD ile ittifak kurmak istemesine rağmen; ikili ittifaklar ABD’nin dış politikası prensibi değildi. Ancak Sovyet Rusya’nın tehdidine karşı Türkiye’yi kendi haline bırakmak istemeyen ABD, 1947 Truman Doktrini ile Ankara Hükümeti’ne destek verdi. NATO’nun 4 Nisan 1949’da kurulması ve ABD’nin kolektif ittifak sistemini benimsemesi en fazla Türkiye için ferahlatıcı oldu. Türkiye, bu ittifak sistemine katılarak ABD’nin desteğini sağlamak istedi. Ancak Türkiye’nin NATO’ya katılmasına ABD’nin itirazı olmadığı halde, NATO’nun küçük üyeleri ve İngiltere, en fazla itiraz edenlerin başında geldi.

Norveç, Danimarka, Hollanda, Belçika vb. küçük devletler, Sovyet tehdidine en fazla maruz kalan ülkelerden olan Türkiye’nin NATO’ya katılması halinde, Sovyet Rusya’nın savaş yoluna gitmesinden korktular. Bu devletlerin itirazları, Türkiye’nin NATO’ya katılmasında geciktirici bir etken oldu.

Türkiye, 25 Haziran 1950’de patlak veren Kore Savaşı’na Birleşmiş Milletler emirine bir tugaylık kuvvet vermek suretiyle, aktif bir şekilde katılan bir kaç devletten biri oldu. Kore savaşlarında Türk askerinin gösterdiği kahramanlık ve mücadele azmi, her türlü övgünün üstündeydi.

Kore’de Türk askeri Türk Milletinin savaş değerini belirgin bir şekilde ispat ettiği için, Türkiye’nin NATO üyeliğine yapılan itirazlar da bertaraf edilmiş oldu. Bu sebeple Eylül 1951 ’de Ottowa’da toplanan NATO Bakanlar Konseyi, 21 Eylül 1951’de yayınladığı bildiride, Türkiye ile Yunanistan’ı NATO’ya katılmaya davet etmeye karar verdiğini açıkladı. Bu karar üzerine Türkiye ve Yunanistan’ın NATO’ya katılımına ilişkin Kuzey Atlantik Antlaşması Protokolü 22 Ekim 1951’de Londra’da imzalandı.

TBMM’de 19 Şubat 1952’de, Türkiye’nin Nato’ya katılmasına ilişkin antlaşmayı onayladı. Bu şekilde Türkiye, Sovyet tehdidine karşı, Yalnız ABD’nin değil, diğer 13 ülkenin de ittifakını elde etmekle güvenliğini sağlamış oldu.

Türkiye’nin NATO’ya üye olmak için gösterdiği çaba, Sovyet Rusya’yı rahatsız etmişti. Sovyet Rusya, 1951 yılı sonbaharından itibaren Türkiye’nin NATO’ya katılma kararını önlemek için her türlü çabayı harcamıştır. Türkiye ise Sovyet Rusya’nın yapmış olduğu bu baskılara boyun eğmemiş ve NATO’ya girmek isteyişinin esas sebebinin, Sovyetlerin Türkiye’ye yönelttiği tehditler olduğunu belirtmekten de kaçınmamıştır.

Çözümlü Örnek Test Soruları: Türkiye’nin NATO’ya Katılma Nedenleri

Soru 1:

Türkiye’nin NATO’ya katılmak istemesinin temel nedeni nedir?
A) Ekonomik kalkınmayı hızlandırmak
B) Askeri güvenliğini artırmak
C) Teknolojik gelişmeleri takip etmek
D) Sosyal reformları desteklemek

Cevap: B
Çözüm: Türkiye’nin NATO’ya katılma isteğinin temel nedeni, Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği’nden gelebilecek tehditlere karşı askeri güvenliğini artırmak olmuştur.

Soru 2:

Türkiye hangi yıl NATO’ya üye olmuştur?
A) 1947
B) 1949
C) 1952
D) 1960

Cevap: C
Çözüm: Türkiye, Batı Bloğu’na entegre olmak ve güvenliğini sağlamak amacıyla 1952 yılında NATO’ya üye olmuştur.

Soru 3:

Türkiye’nin NATO’ya üye olma sürecinde etkili olan en önemli uluslararası gelişme nedir?
A) Kore Savaşı’na asker göndermesi
B) Marshall Planı’na katılması
C) Birleşmiş Milletler’e üye olması
D) Avrupa Ekonomik Topluluğu ile anlaşma yapması

Cevap: A
Çözüm: Türkiye, NATO’ya üye olma sürecinde Kore Savaşı’na asker göndererek Batı Bloğu’na bağlılığını göstermiş ve üyelik sürecini hızlandırmıştır.

Soru 4:

Türkiye’nin NATO’ya üye olması hangi dönemin uluslararası ilişkileriyle ilgilidir?
A) I. Dünya Savaşı
B) Soğuk Savaş
C) II. Dünya Savaşı
D) Osmanlı Dönemi

Cevap: B
Çözüm: Türkiye’nin NATO’ya katılması, Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği tehdidine karşı Batı Bloğu’nda yer alma isteğiyle doğrudan ilişkilidir.

Soru 5:

NATO üyeliği ile Türkiye’nin hangi bölgesel tehditten korunması amaçlanmıştır?
A) Ortadoğu’daki terör örgütlerinden
B) Sovyetler Birliği’nin yayılmacı politikalarından
C) Avrupa’daki ekonomik krizlerden
D) Afrika’daki siyasi istikrarsızlıklardan

Cevap: B
Çözüm: NATO üyeliği, Türkiye’nin Sovyetler Birliği’nin sıcak denizlere inme ve yayılma politikalarına karşı korunmasını sağlamıştır.

Soru 6:

Türkiye’nin NATO üyeliği, Batı ile ilişkilerinde hangi avantajı sağlamıştır?
A) Ekonomik bağımsızlık kazanma
B) Batı dünyasıyla siyasi ve askeri entegrasyon
C) Tarımsal üretimin artırılması
D) Eğitim seviyesinin yükseltilmesi

Cevap: B
Çözüm: Türkiye, NATO üyeliği sayesinde Batı dünyasıyla siyasi ve askeri açıdan daha güçlü bir entegrasyon sağlamıştır. Bu durum, Türkiye’nin uluslararası platformda Batı ile daha yakın ilişkiler kurmasına olanak tanımıştır.