ÜLKEMİZİN MADEN ÇEŞİTLİLİĞİ

Ülkemiz Dünyada üretilen 50 çeşit madenin 29’unun bulunduğu maden zengini bir ülkedir.

Çeşitliliğin Nedenleri:

Ülkemizin dağ oluşumu hareketlerinden fazla etkilenmesi

Dağ oluşumu hareketleri sonucunda başkalaşım ve volkanizma hareketlerine yaygın olarak uğraması

Farklı jeolojik devirlere ait arazilerin bulunması

Bir Madenin İşletmeye Açılabilmesi İçin;

• Yatak büyüklüğü (rezervi) yeterli olmalı
• Kullanım alanı yaygın olmalı
• Maden yatağı uzun yıllar çıkartılmaya uygun olmalı
• Maden içindeki tenör oranı yüksek olmalı
• Ulaşım yollarına yakın olmalı
• İşletilmesi kolay olmalı
• Kâr hacmi yüksek olmalı
• Sanayisinin kurulmuş olması gerekmektedir.

TÜRKİYE’DEKİ MADENLER VE DAĞILIŞI

DEMİR

• Ülkemizde en fazla Doğu Anadolu’da çıkarılır.
• Demir-çelik sanayisinin hammaddesidir.
• Demiryolu, inşaat ve makine yapımında kullanılır.
• Ülkemizin demir ihtiyacını karşılayamadığından ithal edilir.

Çıkarıldığı Yerler

• Divriği ve Kangal (Sivas)
• Havran, Eymir ve Hekimhan (Malatya), Hasan Çelebi
• Kayseri
• Çamdağ (Sakarya)
• Torbalı (İzmir)
• Hatay (Payas)
• Niğde
• Saimbeyli ve Feke (Adata)

İşletildiği Yerler

• Karabük
• Ereğli
• Kırıkkale
• Sivas
• İskenderun
• İzmir

BAKIR

İşletmesi kolay bir madendir.

İletkenliği yüksek olduğu için elektrik elektronik sanayide kullanılır.

Çıkarıldığı Yerler

• Murgul (Artvin)
• Küre (Kastamonu)
• Maden (Elazığ)
• Ergani (Diyarbakır)
• Madenköy (Siirt)
• Pötürge (Malatya)
• Çayeli (Rize)

İşletildiği Yerler

• Maden (Elazığ)
• Samsun
• Murgul (Artvin)
• Ergani (Diyarbakır)

Samsun’da bakır çıkarılmaz ancak Samsun Limanı’nın hinterlantı geniş olduğu için bakır işleme tesisi kurulmuştur.

KROM

• Sertlik derecesi yüksek ve paslanmaya karşı dayanıklıdır.
• Paslanmaz çelik yapımında kullanılır.
• Uçak, otomotiv, gemi, makine sanayinde kullanılır.
• Stratejik madenler arasında yer alır.
• Dünya’da 4. sırada yer alır.
• Kromun yarısı ihraç edilir.
• Bordan sonra ülkemizde 2. önemli ekonomik değere sahiptir.
• İlk sırayı Doğu Anadolu Bölgesi alır.

Çıkarıldığı Yerler

• Köyceğiz, Dalaman ve Fethiye (Muğla)
• Orhaneli (Bursa)
• Mihalıçcık (Eskişehir)
• Guleman, Palu (Elazığ)
• Kayseri
• Pozantı (Adana)
• Kopdağı (Erzincan)

İşletildiği Yerler

Antalya ve Elazığ (Ferro—krom tesisleri)

BOR

• Türkiye Dünya bor rezervlerinin % 70’ine sahiptir.
• Kullanım alanı oldukça yaygındır. (200’ün üzerinde) jet ve roket yakıtı, askeri araçlar, izolasyon maddeleri, temizlik maddeleri, cam ve seramik endüstrisi, fotoğrafçılık, ilaç, boya ve gübre sanayi gibi.
• Marmara bölgesi üretimde 1. sıradadır.
• Stratejik öneme sahiptir.

Çıkarıldığı Yerler

• Seyitgazi ve Kırka (Eskişehir)
• Bigadiç ve Susurluk (Balıkesir)
• Emet (Kütahya)
• M.Kemal Paşa (Bursa)

İşletildiği Yerler

• Bandırma (Balıkesir)
• Kırka (Eskişehir)

Dünya’da bor rezervinin en fazla olduğu ülke Türkiye’dir, ancak bordan fazla yararlanamamaktadır. Nedeni; Ar-ge çalışmalarının az olması ve gerekli teknolojik imkanların olmamasıdır.

ALÜMİNYUM (BOKSİT)

• Kullanım alanı geniştir.
• Motorlu araç ve uçak yapımında kimya sanayisi ve ev eşyalarında kullanılır.
• Üretiminde Akdeniz Bölgesi birinci sıradadır.
• Hafif, kolay işlenebilir ve paslanmaz bir maddedir.
• Alüminyum tesislerinde işletilir.
• Elektrik ihtiyacı Oymapınar Barajından sağlanır.

Çıkarıldığı Yerler

• Akseki (Antalya)
• Seydişehir(Konya)
• Saimbeyli (Adana)
• Milas (Muğla)

İşletildiği Yerler

Seydişehir (Konya)

Örnek Sorular:

Sanayileşme adına Cumhuriyet tarihinin en önemli adımı 1923’te İzmir I. İktisat Kongresi’nde atılmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi bu kongrede alınan kararlardan biri değildir?

A) Yollar ve ulaşım araçlarının geliştirilmesi
B) Kredi sağlayacak bankaların kurulması
C) Çiftçilere yeni vergiler getirilmesi
D) Meslek eğitimi verecek kurumların açılması
E) Madenlerin etkili bir şekilde kullanılması

---

Bir maden yatağının işletmeye açılabilmesi için;
I. rezervinin yeterli olması,
II. ekonomik değerinin yüksek olması,
III. kullanım alanının çeşitli olması

özelliklerinden hangileri gereklidir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III

---

İnsanların ilk kullanmaya başladığı madenlerden olan bakırın kullanım alanları arasında aşağıdakilerden hangisi sayılamaz?

A) Mutfak ve süs eşyaları yapımında
B) Elektrik ve elektronik sektöründe
C) Boya ve ilaç yapımında
D) Nakliye vasıtalarında
E) Kaynak işleri, metalurji ve bronz üretiminde