Türkiye’de Yerleşmelerin Dağılışını Etkileyen Doğal Faktörler

İklim

Türkiye’de sıcaklığın ve yağışın elverişli olduğu kıyı kesimlerde yerleşmeler yoğunken az yağış alan ve sıcaklık şartlarının elverişli olmadığı yerlerde yerleşmeler daha seyrektir:

• Tuz Gölü çevresinde yağışın yetersiz olması, yerleşmeyi azaltmıştır.
• Türkiye’de yüksek kesimlerde sıcaklığın düşük olması, yerleşmeyi olumsuz etkilemiştir.
• Sıcaklık ve yağış şartlarının uygun olduğu Marmara Denizi kıyıları yerleşme için elverişlidir.

Su Kaynakları

Türkiye’de birçok yerleşme; akarsu, göl ve deniz kıyılarında kurulmuştur. Su; tarım, sanayi, içme, kullanma, balıkçılık ve ulaşım açısından hayati bir öneme sahiptir. Bu nedenle su kaynakları çevresinde yerleşmeler toplanmıştır:

• Eskişehir, Amasya gibi şehirler akarsu kenarında kurulmuştur.
• İstanbul, İzmir gibi Türkiye’nin en büyük şehirleri deniz kıyısında kurulmuştur.

Yer Şekilleri

Yer şekilleri unsurlarından yükselti, eğim, bakı ve dağların uzanışı yerleşmeler üzerinde etkilidir. Türkiye, genç oluşumlu bir ülke olduğundan ortalama yükseltisi fazla ve arazi yapısı engebelidir. Bunun sonucunda kısa mesafelerde yerleşme olanakları değişiklik göstermektedir. Dağlık, engebeli ve yükseltinin fazla olduğu yerler ile sık ormanlar ve verimsiz toprakların olduğu yerlerde yerleşme seyrek iken iklimin elverişli, toprakların verimli ve engebenin az olduğu yerlerde yerleşme yoğundur.

• Muğla ve Hakkâri çevresinin dağlık ve engebeli olması, yerleşme olanaklarını kısıtlamıştır.
• Örneğin, Bursa ve Sakarya çevresinin arazi yapısının düz olması, yerleşme olanaklarını artırmıştır.

Toprak Verimliliği

İklim şartlarının uygun olduğu verimli topraklarda yerleşme sıktır. Tarıma elverişsiz topraklarda yerleşme seyrektir.

• Çukurova, Bursa Ovası ve Aydın Ovası yerleşmenin sık olduğu alanlardır.
• Tuz Gölü çevresinde toprağın tuzlu ve çorak olması yerleşmenin seyrek olmasına yol açmıştır.

Bitki örtüsü

Türkiye’de ormanların sık olduğu alanlarda yerleşme seyrektir.

• Doğu ve Batı Karadeniz Dağları’ndaki ormanlık (Kastamonu ve Sinop gibi) alanlarda yerleşmeler seyrektir.