Türkiye’de Toprak Erozyonunun Sebepleri ve Sonuçları 10.Sınıf Coğrafya
1. Erozyonu Oluşturan Sebepler:
a. Dağlık ve engebeli arazinin geniş yer kaplaması: Dağ kuşaklarımızda arazi engebeli ve yamaçlar tahrip edildiği alanlarda, şiddetli sağanak yağışlarla toprak yerinden oynar. Yağışın artması hâlinde toprak kolayca yerinden sökülerek başka alanlara taşınır.
b. Arazinin yanlış kullanılması: Ormanı tahrip ederek tarla açmak, tarıma elverişli olmayan yerlerde tarım yapmak, aynı araziye her yıl aynı ürünü ekmek, tarlaları eğim doğrultusunda sürmek, meralarda aşırı otlatma yapmak gibi bilinçsiz arazi kullanımı erozyona yol açar.
c. Doğal bitki örtüsünün yok edilmesi: Bitkiler kökleriyle toprağı iyice kavrarlar. Ayrıca yüzey sularının derinliklere inmesini sağlayarak sellenmeyi önlerler. Orman toprağı en iyi koruyan bitki örtüsüdür. Yangın, kesim ve hayvan otlatılması gibi olaylar ormanlarımızın azalmasına neden olur.
ç. İklimin etkisi: Bitki örtüsünden yoksun eğimli alanlarda mayıs ve haziran aylarında oluşan şiddetli sağanak yağmurlar sellerin oluşmasını sağlar. Hızla akan sel suları toprak örtüsünü taşıyarak erozyona neden olur.
İlkbahar sonlarında görülen sağanak yağışlar iç bölgelerimizde erozyona yol açar. Kıyı bölgelerimizde, yağışlar fazla olmasına rağmen bitki örtüsü zengin olduğundan, erozyon olayı etkisizdir. Kuraklığın belirgin olduğu iç bölgelerimizde rüzgâr erozyonu da etkilidir.
d. Ana materyalin etkisi: Yurdumuzda doğal bitki örtüsünün tahrip edildiği alanlarda yüzeye çıkan bazı ana kayaların aşınmaya karşı direnci azdır. Özellikle kumlu, killi, milli araziler ile volkanik türlerin bulunduğu alanlar aşınmaya karşı daha dirençsizdir.
2. Ülkemizde Erozyonun Sonuçları:
a. Arazinin verim değerinin düşmesi: Erozyonla, toprağın üstteki en verimli kısmı aşınıp gitmektedir. Ayrıca sel sularının taşıdığı kum, kil, çakıl gibi materyaller ova ve vadi tabanlarındaki verimli toprakların üstünü örtmektedir. Tüm bu nedenlerle tarım arazilerinin verim değeri düşmektedir.
b. Tarım alanlarının azalması: Erozyon sonucu tarım topraklarının bir kısmı barajlarla, göllere ve denizlere taşınmaktadır. Bunun sonucunda da tarım yapılabilen topraklar azalmaktadır.
c. Barajların dolması: Akarsularımızın çoğunun üzerinde barajlar bulunmaktadır. Erozyon yoluyla bu akarsulara karışan kum, mil, çakıl gibi küçük boyutlu materyalin önemli bir kısmı barajlara taşınıp burada birikmektedir. Bu yolla dolan barajlarımızdaki su kütlesi sürekli azalmaktadır. Alüvyonlarla dolan baraj işlevini yitirir. Sonuçta içme, kullanma, sulama suyu ve elektrik enerjisi sıkıntısı çekilir.
ç. Arazinin çıplaklaşması: Erozyonla toprak örtüsü giderek azalır. Bu durum başta ormanlar olmak üzere bitki örtüsünün zamanla yok olmasına yol açar.