TÜRKİYE’DE KİMYA ENDÜSTRİSİ

İnsanlık tarihinin en eski bilim dallarından biri olan kimya bilimi, günlük hayatımızın birçok yerinde karşımıza çıkmaktadır. Temizlik ürünleri, ilaçlar, gübreler, boya, plastik ve kozmetik ürünleri vb.nin üretildiği tesisler kimya endüstrisini oluşturmaktadır.

Kimya endüstrisi tarım, sağlık, gıda, inşaat, otomotiv ve tekstil gibi sektörlere ham madde sağlamasından dolayı ülkemizde ve dünyada önemli bir konuma sahiptir.

Şimdi ülkemizde kimya endüstrisinin nasıl bir işleyişi olduğunu, ağırlıklı olarak ithal ve ihraç edilen kimyasal ürünleri karşılaştırarak öğrenelim.

TÜRKİYE’DE KİMYA ENDÜSTRİSİNİN İŞLEYİŞİ

Türkiye’de kimya endüstrisi ithalat ve ihracat rakamları ile önemli bir ekonomiye sahiptir. Aşağıdaki tablolarda 2011 — 2013 yıllarında Türkiye’deki kimya endüstrisine ait ithalat ve ihracat grafikleri verilmiştir.

Grafiklerdeki verileri dikkatli bir şekilde incelediğimizde Türkiye’deki kimya endüstrisinin ithalat rakamlarının, ihracat rakamlarından daha fazla olduğu görülmektedir.

Türkiye’nin kimya endüstrisindeki ihracat rakamları her geçen yıl birçok üründe artış göstermektedir. Kimya endüstrisinin ihracat rakamları, ülkemizin genel ihracat rakamlarının üzerindedir.

Ülkemizdeki kimya sektöründe ürün çeşitliliği hızla artmakta ve işletmeler yeni pazarlar oluşturmaktadır. Bu durum ihracat miktarının da artmasını sağlamaktadır.

Ülkemizin kimya endüstrisindeki ithalat ve ihracat rakamları en fazla olan ürün mineral yakıtlar/yağlardır. Mineral yakıtlar/yağlar dışında sabun, deterjan, parfüm, kozmetik sektörlerinde de önemli ihracat rakamlarına ulaşılmıştır. Eczacılık ile ilgili ürünlerde, tıbbi ve bitkisel ürünlerde ve temel kimyasal maddelerde de önemli ithalat rakamlarına ulaşılmıştır.

Ülkemizin yer altı zenginlikleri, ulaşım imkânları, genç nüfus potansiyeli ve coğrafi konumu kimya endüstrisinin hızla gelişmesini sağlamaktadır.

Kimya endüstrisi birçok sektöre ham madde sağlamaktadır. Bu nedenle ülkemizde kimya endüstrisinin büyümesi diğer sektörlerin büyümesine de katkı sağlayacaktır.

1945 yılında İzmit’te kurulan kâğıt fabrikasında kâğıt ve selüloz üretimi gerçekleştirilmiştir.

İzmir TARİŞ Fabrikaları ve Yarımca Petrokimya Fabrikalarında deterjan kimyasalları üretilmeye başlanmıştır.

Ülkemizin ilk ilaç fabrikası Eczacıbaşı Grubu tarafından 1950 yılında açılmıştır.

Ülkemizde dumansız barut, Trinitro Toluen (TNT), dinamit gibi savaş kimyasalları Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumunda (MKE) üretilmektedir.

Mersin’de kurulan Kromsan fabrikasında boya, elyaf ve lastik gibi krom kimyasalları üretimi gerçekleştirilmiştir.

KİMYA ENDÜSTRİSİNDEKİ MESLEK DALLARI

Hayatımızın hemen hemen her yerinde karşımıza çıkan kimya endüstrisinin çok çeşitli meslek dalları bulunmaktadır. Sağlık, gıda, ilaç, petrokimya, plastik, çimento, kozmetik, boya, deterjan gibi birçok sektörde kimya ile uğraşan ve bu alanda eğitim alan kişiler çalışmaktadır.

Kimya endüstrisindeki mesleklerden en önemlileri;

• Kimya mühendisliği,
• Kimyagerlik,
• Petrol mühendisliği,
• Ziraat mühendisliği,
• Biyokimya uzmanı ve kimya teknisyenliğidir.

Dikkat !

Günümüzde ve gelecekteki mesleklerin birçoğu kimya sektörünün ilgi alanında bulunmaktadır.

Kimya Mühendisleri;

• Kimyasal madde üretilecek tesislerin tasarlanmasını, kurulmasını ve işletilmesini sağlar.

Kimyagerler;

• Maddeyi atom ve molekül düzeyinde inceler.
• Üniversitelerin 4 yıllık kimya bölümlerinden mezun olan kişilerdir.
• Kimya alanındaki işletmelerde ve laboratuvarlarda çalışır.

Kimya teknisyenleri;

• Kimyasal maddelerin üretim, analiz ve kontrolünün yapıldığı laboratuvarlarda çalışır.
• Kimya mühendisi ve kimyagerlerin denetiminde çalışır.
• Laboratuvarlarda numune alma ve analiz yapma işlemlerini yapar.

KİMYA ENDÜSTRİSİNİN GELİŞİMİNE KATKI SAĞLAYAN KURUM VE KURULUŞLAR

Kimya sektöründeki işletmeler toplum ve ülke ekonomisinde büyük bir öneme sahiptir. Makine Kimya Endüstrisi Kurumu (MKE), TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM), Kimya Enstitüsü, Roketsan, Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (Boren) bu işletmelerden bazılarıdır.

Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği (TKSD), kimya sektöründeki İşletmelerin birlikte hareket etmesini sağlamakta, İşletmeleri Dünya’daki ve Türkiye’deki kimya alanında yapılan çalışmalardan haberdar etmektedir.

TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Kimya Enstitüsü, Türkiye’deki güvenlik güçlerinin ve savunma sanayisinin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ürün geliştirmektedir. Bu kurum, parmak izinin belirlenmesinde kullanılan tozları üretip ilaç, kömür, enerji gibi pek çok alanda çalışmalar yapmaktadır.

Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu, Türkiye’nin ağır silah ve dövme çelik üretimi yapan ilk kurumudur. Bu kurum roket, patlayıcı, makine ekipmanları gibi pek çok alanda işletmeye sahiptir.

Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü Türkiye’de ve Dünya’da bordan yapılan ürünlerin ve bu alandaki teknolojilerin geniş bir şekilde kullanımının sağlanması, yeni bor ürünlerinin üretimi ve geliştirilmesi için bilimsel araştırmalar yapan bir kuruluştur.

Roketsan, Türkiye savunma sanayisi için uçak, füze, kaliteli yakıt üreten bir kuruluştur. Savunma sanayisi alanında pek çok ürün üreterek ülkemize hizmet etmektedir.