Türkiye’de Kimya Endüstrisi 8.Sınıf Fen Bilimleri
Kimya endüstrisi nedir?
Laboratuvarlarda üretilen kimyasalların en ekonomik biçimde tüketiciye sunulması için oluşturulan genel teknolojiler bütünüdür.
Kimya Endüstrisinin Gelişimine Katkı Sağlayan Kurumlar ve Sivil Toplum Kuruluşları
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)
- Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKE)
- Üniversitelerin kimya bölümleri
- Fen Öğretmenleri Derneği (FENÖDER)
- Kimya Mühendisleri Derneği
- Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği
- Kimyagerler Derneği
Kimya endüstrisinin temeli atılmadan önce insanoğlu kimya adına neler yapmıştır?
- Ateşin bulunmasıyla beraber yediklerini pişirmiştir.
- Çanak çömlek yapmak için kili fırınlamıştır.
- Bitki özlerinden boya elde etmiştir.
- Isırgan, limon, nane ve safran gibi bitkilerle hastalıkları tedavi etmiştir.
Kimya endüstrisi ne üretir?
- Doğrudan tüketime yönelik ürünler üretir.
- Sabun, deterjan, parfüm, kozmetik ve ilaçtan oluşan tüketici kimyasallarıdır.
- Diğer sektörlere ham madde ve ara ürünler sağlar.
- Özel kimyasallar, boya ve mürekkep, tarım ilaçları, petrol kimyasalları, plastik ve sentetik kauçuklar, suni elyaf, gübre, soda gibi kimyasallardan oluşan gruptur.
Türkiye’de kimya endüstrisi nasıl işler?
- Türk kimya endüstrisi, ağırlıklı olarak petrokimya, sabun, deterjan, gübre, ilaç, boya-vernik, sentetik elyaf, soda gibi çeşitli kimyasal ham madde ve tüketim ürünlerinin üretiminin gerçekleştirildiği tesislerden oluşmaktadır.
- Türk kimya endüstrisi ithalata bağlı durumdadır.
- Kullanılan ham maddenin %70’i ithal edilmekte, %30’u ise yerli üretimle karşılanmaktadır.
- Türkiye’nin dış ticaretinde ithalatın oranı ihracattan fazladır.
- İthalat ihracattan fazla olduğu için de giderlerimiz gelirlerimizden fazladır.
Kimya sektöründe neler ithal ediyoruz?
- Aslında ithal etmediğimiz ürün neredeyse yok. Ancak en çok ithal ettiklerimiz: Fosil yakıt/petrol, plastik, organik kimyasallar, eczacılık ürünleri, kauçuk, gübre, parfümeri ve kozmetik diye sıralanabilir.
Kimya sektöründe neler ihraç ediyoruz?
- Türkiye kimya endüstrisi ham maddeyi alıp, işleyip, ihraç eden konumundadır. Bu sebeple ithal ettiğimiz her ürünün ihracatı da vardır.
- Sadece sabun ihracatımız, sabun ithalatımızdan daha fazladır.
- Son yıllarda ihracat oranımız artmaktadır fakat hâlâ ham madde üretiminde dışa bağımlıyız.
Türkiye’de kimya endüstrisinin gelişimi:
- Osmanlı Dönemi’nde sabun ve temizlik ürünleri üreten birkaç üretim tesisi vardı.
- Cumhuriyetin ilanıyla birlikte 1927 yılında gümrük, vergi, ulaşım ve ham madde temini için kolaylıklar sağlandı.
- 1950 yılından itibaren kimya sanayi gelişimi hızlandı.
- 1960-1980 arasında devlet tarafından yatırımlar yapılmıştır.
- 1980 sonrası ise ihracat ve ithalat gelişti.
Kimya sektöründe hangi bölgeler daha çok gelişmiştir?
- Marmara Bölgesi (İstanbul, Kocaeli, Sakarya)
- Ege Bölgesi (İzmir)
- Akdeniz Bölgesi
- Karadeniz Bölgesi
Görüldüğü üzere kimya sektörü daha çok kıyı bölgelerimizde yoğunlaşmıştır.
Kimya sektörünün gelişmesi için atılması gereken adımlar nelerdir?
- Ham madde ve ara mamulde dışa bağımlılık azaltılmalıdır.
- Katma değeri yüksek ürünler üretilmelidir.
- Araştırma-geliştirme (AR-GE) çalışmalarına ve tasarıma ağırlık verilmelidir.
- Kimya eğitimine önem verilmelidir.
- Tesis sayısı artırılmalıdır.
- Sektördeki insan kaynağı daha yetkin teknolojik donanıma sahip olmalıdır.
- Girişimciler desteklenmelidir.
Kimya endüstrisi alanında hizmet veren meslek alanları nelerdir?
Kimya endüstrisi çok geniş alandan oluşan bir sektör olduğu için çok çeşitli meslek dallarından kişiler bu alanda çalışmaktadır.
- Mühendisler: Kimya mühendisi, petrokimya mühendisi, maden mühendisi, gıda mühendisi, ziraat mühendisi gibi.
- Kimyagerler
- Kimya teknikerleri, petrokimya teknikerleri
- Biyokimya alanında uzman tıp doktorları, eczacılar