Her meslek sahibi bir ekonomik faaliyet koluna bağlı olarak çalışır. Örneğin bir işçi fabrikada çalışıyorsa sanayi; tarlada veya bağ bahçede çalışıyorsa tarım; eğitim, ticaret, ulaşım veya sağlıkla ilgili mesleklerde çalışıyorsa hizmet sektöründe yer alıyor demektir.

Grafiklerden görüldüğü gibi Türkiye’de 1997 yılına kadar hakim, ekonomik sektör, tarımdır. Bu tarihten sonra tarımın tüm sektörler içinde payı, 2000 yılında % 36’ya 2017’de ise % 16’lara kadar düşmüştür. Gelişmiş ülkelerde bu oran % 1 ilâ % 5 seviyelerindedir.

KRİTİK:

* Yıllar içinde Türkiye’de tarımda çalışanların oranının azalması, tarımda çalışan nüfus sayısının azalığını ifade etmez.
* Yine ifade etmek lazımdır ki tarımda çalışanların oranının azalması tarımda üretimin azaldığını da göstermez.
* Bu durum özellikle şunu gösterir ki, tarımda çalışanların
oranı azalmıştır ve tarım alanları oranı fazla değişmemiştir.
Birim tarım alanından ne kadar az çiftçi geçimini sağlıyorsa (ki ülkemizde geçen yıllarda bu durum gerçekleşmiştir), çiftçinin refah seviyesi o kadar yükselmiştir.

• Aynı yıllar içinde sanayi sektörünün payı 1960 yılında % 8 iken 1980 yılında %12,8’e,2000 yılında %17,5’a ve 2017 yılında ise % 23’Iere ulaşmıştır (Bu oranın gelişmiş ülkelerde % 30-35’ler seviyesinde olduğunu hatırlatalım).
• Hizmetler sektöründe çalışanların oranı 1960 yılında % 14 iken, 1980’de % 23,2’ye, 2000 yılında % 46,3’e ve 2017’de ise % 61 ,8’e ulaşmıştır. Bu oran gelişmiş ülkelerde de % 60-70’ler seviyelerindedir.
• 1960 yıllarından sonra tarım sektöründe çalışanların oranı sürekli azalırken, sanayi ve hizmet sektöründe çalışanların oranı sürekli artmıştır. Bu durumun yaşanması, kırsal kesimden göç edenler nedeniyle tarım sektöründe çalışanların oranının azalmasıyla da açıklanabilir.
• 15-64 yaş grubu Dünya genelinde çalışabilecek iktisaden faal nüfus olarak kabul edilir. Buna göre, 2017 yılında Türkiye’nin çalışabilecek nüfus oranı %67,9’dur. Ancak Türkiye’de eğitim seviyesinin hızla yükseldiği ve lise ile yüksekokullarda okuyanların oranı göz önünde bulundurulduğunda bu oranının hiç de gerçekçi olmadığı görülecektir.
• 0-15 ilâ 65 yaş gruplarının toplamı % 32’dir. Bu Türkiye’nin bağımlı nüfus oranıdır. Ancak bu oran yukarıdaki neden bağlı olarak çok daha yüksektir.

Çözüm: Verilen yargılar içinde I. cümlede nüfus yoğunluğunun nelerde fazla olacağı, III. cümlede hizmet sektörünün hem tarım hem de sanayi sektörleriyle ilişkili olduğu ifade edilmiştir. II. cümlede ise tarım sektöründen elde edilen gelirin endüstri ve hizmetler sektörlerinden elde edilenden daha az olduğu ifade edilerek, bu durumun ulusal gelirin dağılımında etkili olacağı (olduğu) ortaya konmuştur. Cevap B