Türkiye’de Bunalımlı Yıllar (1960 – 1983)

14 Mayıs 1950’de CHP’den iktidarı devralan DP iktidarı 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesi ile sona ermiş ve Yassıada Davalarında Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan 1961’de idam edilmiştir.

Millî Birlik Komitesi tarafından gerçekleştirilen darbe sonrası Anayasayı oluşturmak için Kurucu Meclis Kanunu çıkarılmıştır. Siyasi partiler, barolar, basın, ticaret odaları temsilcileri, sendikalar ve gençlik kuruluşlarından seçilerek oluşturan Kurucu Meclis’in hazırladığı anayasa % 60,5 EVET oyu ile halkoylaması sonucu 1961 Anayasası olarak yürürlüğe girmiştir.
15 Ekim 1961’de yapılan seçimlere CHP, Adalet Partisi (AP), Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CMKP) ve Yeni Türkiye Partisi (YTP) katılmıştır.

Seçimlerden sonra Meclis, Cemal Gürsel’i Cumhurbaşkanlığı’na seçmiş ve 1965 sonuna kadar koalisyon hükümetleri ile istikrarsız bir siyasi süreç yaşanmıştır.

10 Ekim 1965 seçimlerini AP kazanmış ve Süleyman Demirel’in başkanlığında AP iktidarı, 12 Mart 1971 Muhtırası’na kadar sürmüştür.

Askeri Muhtıra sonucu istifa eden Süleyman Demirel’in yerine meclis dışından ve farklı partilerin milletvekillerinden oluşan geniş tabanlı ve hiçbir siyasi partiyle ilişkili olmayan hükümete başbakan olarak partisinden istifa ederek bağımsız milletvekili olan Nihat Erim getirilmiştir.

Nisan 1973’teki seçimlerde CHP ile MSP koalisyonu kurulmuştur. Ömrü uzun olmayan bu hükümet sonrası 1980’e kadar koalisyon hükümetleri
ülkede her alanda sorunları derinleştirmiştir.

Fahri Korutürk’ün Cumhurbaşkanlığı süresi dolmuş ve mecliste yeni cumhurbaşkanlığı için 115 tur seçim yapılmış, sonuç alınamamıştır.

1977 1 Mayıs (Kanlı 1 Mayıs)’ında yaşananlar ve arkasından tırmanan terör olayları 12 Eylül 1980’de Kenan Evren liderliğinde Askeri Darbeyi hazırlamıştır.

24 Kasım 1983’e kadar “12 Eylül Dönemi” olarak bilinen bu üç yıllık süreç Türkiye için hala kanayan yara olarak hafızalardan silinememiştir.

12 Eylül 1980 darbesi sonrası 1961 Anayasası yürürlükten kaldırılmış, parlamento ve siyasi partiler ile dernek, sendika vb. pek çok sivil toplum kumluşu kapatılmış, demokratik süreç kesintiye uğramıştır. Genel Kurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren Başkanlığında kuvvet komutanlarından oluşan Millî Güvenlik Konseyi oluşturulmuş ve Kenan Evren devlet başkanlığına getirilmiştir. Yine asker kökenli olan Bülent Ulusu başkanlığında Bakanlar Kurulu oluşturulmuştur.

Prof. Orhan Aldıkaçtı başkanlığındaki heyet tarafından hazırlanan 1982 Anayasası, 7 Kasım 1982’de halkoyunun büyük oranda EVET kararı ile yürürlüğe girmiştir.

6 Kasım 1983 seçimleri, ANAP (Anavatan Partisi)’ın zaferi ile sonuçlanmış, Turgut Özal başkanlığında 23 yıl sonra bir parti tek başına ve güçlü bir halk desteğiyle iktidara gelmiştir.