Türkiye Selçuklu (Anadolu Selçuklu) Devleti (1075-1308)

Anadolu Selçuklu devleti, Anadolu’da kurulan ilk beylikleri kendi çatısı altında (siyasi birlik sağlama) toplayarak güçlü bir devlet konumuna geldi.

Süleyman Sah tarafından 1075 yılında kurulmuştur. Süleyman Şah Bizans’tan İznik’i alarak başkent yapmıştır.

Süleyman Şah kısa sürede devleti genişletmeye çalışsa da ömrü yetmez ve yerine oğlu I. Kılıçarslan geçer. O sırada Haçlılar l. Seferlerini Anadolu’ya yaparlar. Haçlı ordusuyla mücadele etse de İznik elden çıkar. l. Kılıçarslan devletin başkentini Konya’ya taşır. Anadolu Selçuklu devleti hızlı bir şekilde kuruluşunu tamamladıktan sonra Yükselme dönemine geçmiştir.

Yükselme döneminin ilk padişahıdır. Devletin sınırları iyice genişlemeye başlamıştır. Hem Bizans üzerine akınlar düzenledi hem de Haçlı ordularıyla savaştı. Bizans Anadolu Selçuklu’nun Haçlı ordularıyla meşgul olduğunu fırsat bilerek Türkleri Anadolu’dan atmak için II. Kılıçarslan ile Denizli’de karşı karşıya gelmiştir. (Miryokefalon Savaşı (Yurt tutan Savaşı) 1176)

Bu savaş sonucunda;

Selçuklu Devleti büyük bir zafer elde ederek Bizans’ın Türkleri Anadolu’dan atma umutlarını yok eder ve Anadolu kesin olarak Türk yurdu olmuştur.

Miryokefalon Savaşı tarihçiler tarafından Yurt Tutan Şavaşı olarak da adlandırılır. Çünkü bu savaş ile “Anadolu’nun Tapusu” Türkler’in eline geçti.

Anadolu Selçuklu devleti en parlak zamanını Alaaddin Keykubat döneminde yaşadı. Devlete hem kültürel hem de ekonomik olarak altın çağını yaşattı. Kendisi öldükten sonra devlet iyi idare edilemedi. Böylece Doğudan gelen Moğol akınlarına karşı duramadı. 1243 Kösedağ Savaşı ile Türkiye Selçuklu devleti Moğol devletine yenilerek yıkılma sürecine girdi. 1308 yılında bir Türk devleti daha tarih sahnesinden ayrılarak yerine başka bir devlet kuruldu. (Osmanlı Devleti)

Kartalın Anadolu’daki İzleri:

Türkiye Selçuklu devleti Anadolu topraklarında kervansaraylar, medreseler, hastaneler, camiler, külliyeler kurarak Türk-İslam kültürünü Anadolu’nun her köşesine yaymışlardır. Sadece inşa ettikleri yapılarla değil dönemin büyük düşünce adamlarına da ev sahipliği yapmışlardır.

Mevlana

En önemli eseri Mesnevi’dir. Allah ve insan sevgisini aşılayarak Anadolu’da insanların örnek aldığı bir alim olmuştur. Vatan topraklarının önemini Türk milletini vurgulayarak anlatmıştır. Mevlana insanları meslek sahibi yaparak vatan sevgisini aktarmıştır. Anadolu halkının toprağına bağlılıklarını artırarak Anadolu’nun Türkleşmesini sağlamıştır.

Mevlana Konya’da yaşamıştır. Mevlevilik Tarikatı’nın kurucusudur. Mevlana Türbesi şuan Konya sınırları içerisinde yer alır.

Yunus Emre

Divan ve Risalet’ün Nushhiyye adlı iki önemli eseri vardır.

Eserleriyle Türk ve İslam kültürünü yaymıştır. Şiirlerinde yalın bir Türkçe kullanması sebebiyle Türk kültürüne büyük hizmet vermiştir. Anadolu’da milli edebiyatın doğmasının öncülerinden olmuştur.

Hacı Bektaş Veli

En önemli eseri Makalat’tır. Türkçe ibadet yaparak Türkçe’nin önemini ve Anadolu’nun Türkleşmesinde etkili rol aldı. Bektaşilik tarikatının kurucusudur. Açtığı okullarla eğitim, din ve sanat dalında öğrenciler yetiştirmiştir. Bunun yanında öğrencilere okullarda Çömlekçilik gibi meslekler öğreterek Anadolu’nun düzenli yerleşimine
katkı sağlamıştır.

Mevlana, Yunus, Bektaşı hepsi öncelikle düşünceleriyle hoşgörü, sevgi ve insana saygıyı temel adılar. Bu düşünce yapılarının şekillenmesinde İslam ve Türk kültürü etkili olmuş ve düşünceleri sadece Anadolu’yu değil tüm dünyayı kuşatmıştır.

Darüşşifa, Sağlık yurdu anlamına gelmektedir. Gevher Nesibe Darüşşifası Kayseri sınırları içersinde yer almakta olup, hem sağlık yurdu hem de sağlık okulu gibi amaçlara hizmet ediyordu.

Gevher Nesibe sağlık merkezinde hiç kimse ayrım yapılmaksızın (kadın-erkek, müslüman hıristiyan) tedavi olunmuştur. Anadolu Selçuklu mimarları bu yapıyı oluşturan taşların üzerine Türk Damgaları vurmuştur. (Giriş kapısında) Ve yapının diğer bölümlerinde taşlar üzerine ayetler işlenmiştir. Bu yapıyla sadece halkına hizmet
etmekle kalmayıp Türk-İslam kültürünü de eserlerine yansıtmıştır.

Türkiye Selçuklu devleti Anadolu’nun dört bir yanına kalıcı mimari eserler yapmışlardır. Eserlerini Türk-İslam motifleriyle süsleyerek Anadolu’nun hem İslamlaşmasını hem de Türkleşmesini sağlamışlardır. Bunlardan bazıları;