Kent, nüfusun çoğunluğunun ticaret, sanayi ya da hizmetler sektöründe çalıştığı ve tarımsal faaliyetlerin çok sınırlı olduğu yerleşim alanlarıdır. Kır-köy gibi yerleşmeler ise tarım, hayvancılık, ormancılık, balıkçılık, avcılık gibi ekonomik faaliyetlerin ön planda olduğu yerleşme birimleridir.
- Türkiye’de kır-kent nüfuslarının ayırımda sadece bu özellikler yeterli değildir. Çünkü tarımsal faaliyetlerle uğraştığı halde kentlerde yaşayanlar olduğu gibi sabahleyin köyünden kent merkezine gidip akşamleyin tekrar köyüne dönenler de bulunmaktadır.
- Ülkemizde kır-kent nüfusu ayırımında en çok kullanılan kriter nüfus sayısıdır ve bu sayı 10.000’dir. Yani nüfusu 10.000’i geçen yerler kent nüfusuna, 10.000’nin altında olanlar ise kır nüfusuna dahil edilir.
- Ayrıca nüfus sayısı ne olursa olsun il veya ilçe merkezleri kent nüfusuna dahil edilir.
Türkiye’nin 1927-2017 kır-kent nüfus oranlarına bakılarak aşağıdaki sonuçlara ulaşılabilir:
- 1927 yılında nüfusumuzun %22’si kentlerde, %78’i kırsal kesimde yaşamaktadır. Bu durum 1950 yılına gelinceye kadar önemli bir değişikliğe uğramamıştır.
- 1950 yılından 1960 yılına gelindiğinde (tarımda makineleşme sonuncu kırsal kesimde işsiz kalanların göçü nedeniyle) kırsal nüfusun %65’e, 1980 yılında %56’ya gerilediği görülmektedir. Kırsal kesimin nüfusuyla kentsel nüfus oranlarının 1980-1985 yılları arasında 1983’de eşitlendiği görülür.
- 1990 yılında kırsal nüfus oranı %40’a, 2000 yılında %35’e, 2010’da %24’e ve 2017’de ise %7,7’ye kadar düşmüştür.
- 90 yıl gibi bir sürede bu durumun gözlenmesinde ki en büyük etken, kırsal kesimden kentlere doğru yaşanan göçlerdir.
- Hemen ifade edelim ki kırsal kesimde yaşayanların oranı %7’lere gerilediği halde tarım sektöründe çalışanların oranı %16’lar civarındadır (Bu durum yukarıda ifade edilmişti).
KRİTİK: Bir ülkenin gelişmişlik derecesi, kır veya kent nüfusuna bakılarak da tespit edilebilir. Bu oran gelişmiş ülkelerde genellikle % 5 ilâ % 10 seviyelerindeyken gelişmekte olan ülkelerde %30’ların üzerindedir. O halde Türkiye’nin kır-kent nüfus oranına bakılarak hızla gelişen ülkeler konumunda olduğuna ulaşılabilir (Bu değerlendirme sırasında tarım sektöründe çalışanların oranı da göz önünde bulundurulmalıdır).
Çözüm: Böyle bir grafik incelendiğinde A, B, C ve D seçeneklerinde verilen bilgilere ulaşılır. Kentsel nüfusta kırsal kesimden göçler grafikte gösterilmediğinden böyle bir bilgiye ulaşılamaz. Cevap E
