Türk İslam Devletleri döneminde birçok önemli bilim adamı ve düşünür yetişmiştir. İslamiyet’in kabul edilmesiyle birlikte Türkler, tıp, matematik, astronomi, felsefe ve diğer bilim alanlarında büyük çalışmalar yapmışlardır. İşte Türk İslam Devletlerinde yetişen bazı bilim adamları ve düşünürler:

İBNİ SİNA

• Tıp alanında önemli çalışmalar yapmıştır. Kalp ve küçük kan dolaşımı üzerine önemli çalışmaları mevcuttur.
• İbn-i Sina Avrupa’da “Avicenna” (Filozofların Prensi) olarak anılmıştır.
• El-Kanun-u Fit-Tıp adı verilen eseri Avrupalılar tarafından 15 kez tercüme edilmiştir.

Uyarı: İslam dünyası Avrupa’nın düşünce yapısının gelişmesini sağlamıştır.

ÖMER HAYAM

• Matematik, astronomi, edebiyat alanlarında çalışmalar yapmıştır.
• Celali takvimini hazırlamıştır.

HAREZMİ

• Matematik, coğrafya, astronomi alanlarında çalışmalar yapmıştır.
• Cebiri sistemleştirmiştir.
• Kitab’ül Cebl Ve’l Mukabele adlı eseri vardır.
• Matematikte sıfırı bulmuştur.

FARABİ

• Aklı ön planda tutarak pozitif bilimlerin gelişmesini sağlamıştır.
• Türk-İslam dünyasında pozitif bilim Farabi ile başlamıştır. (Türk eğitim tarihinde ilk kez doğrudan eğitim bilimine yönelik görüşler ileri sürmüştür.)
• Muallim-i Sani (İkinci öğretmen) ismiyle tanınmıştır.
• El Medinet’ül Fazıla (Erdemli şehir) en önemli eserlerindendir.
• Yunanlı düşünürlerin eserlerini açıklayarak İslam düşünce hayatının gelişmesini sağlamıştır.
• Eserlerinin çoğu Latinceye çevrilerek uzun yıllar Avrupa üniversitelerinde okutulmuştur.

Uyarı: Pozitif bilimler dışında Farabi Büyük Musiki ve Musikiye Giriş adlı kitaplarıyla Türk müziğini de geliştirmiştir.

GAZALİ

• Büyük Selçuklu medresesi olan Nizamiye medresesinde baş müdürlük yapmıştır.
• Batıni tarikatının fikirlerine karşı mücadele etmiştir.
• En önemli eseri İhya’ül Ulumiddin’dir. (İlimlerin sınıflandırılması)

BİRUNİ

• Bilimin gelişmesi için serbest düşünce ortamının olması gerektiğini savunarak Avrupa’daki skolastik düşünceyi eleştirmiştir.
• Enlem ve boylam değerlerini tespit etmiştir.
• Dünyanın güneş etrafında dönüşünün bir yılda gerçekleştiğini ispatlamıştır.
• Gazneli Mahmut tarafından “sarayımın incisi” olarak isimlendirilmiş ve desteklenmiştir.
• Asar’ül-Bakiye en önemli eseridir.

İBN–İ RÜŞT

• Felsefe, tıp, astronomi alanında çalışmalar yapmıştır.
• Avrupa’daki skolastik düşünceyi sarsarak Rönesans’ın doğmasına ortam hazırlamıştır.
• Akıl dinden üstündür düşüncesini savunmuştur.

Uyarı: Bunların dışında Selçuklu Devletinde Nasirüddin Tusi Trigonometri alanında çalışma yapmıştır.