Bu konu ile ülkemizin Türk Cumhuriyetleri ve komşu devletlerle olan kültürel, sosyal, siyasi ve ekonomik ilişkilerini analiz edeceğiz.
Bazı Türk Cumhuriyetleri;
- 1. Azerbaycan
- 2. Özbekistan
- 3. Kırgızistan
- 4. Kazakistan
- 5. Türkmenistan
- 6. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Azerbaycan:
Azerbaycan Güney Kafkasya’da Avrupa ile Asya arasında, Hazar Denizi’nin batısında yer alan bir devlettir. Gürcistan, Rusya, Ermenistan, İran ve Türkiye ile komşudur. Başkenti Bakü’dür.
Türkiye – Azerbaycan İlişkileri
- Azerbaycan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk devlet Türkiye olmuştur. (1991)
- Azerbaycan ile siyasi ilişkilerimiz çok boyutlu ve stratejik düzeydedir.
- 2011 yılında yapımı tamamlanan Bakü – Tiflis – Kars demir yolu ile yılda bir milyondan fazla yolcu, altı milyon tondan fazla yük taşınması öngörülmektedir.
- Azerbaycan ile Türkiye arasındaki tek kara sınırını Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti oluşturur. Bu yüzden Nahçıvan’a “Türk Kapısı” ünvanı verilir.
Özbekistan:
Özbekistan bir Orta Asya ülkesidir. Güneyde Afganistan ve Türkmenistan, doğuda; Kırgızistan ve Tacikistan, batıda ve kuzeyde ise Kazakistan ile sınır komşusudur. Başkenti Taşkent’tir.
Türkiye – Özbekistan İlişkileri
Özbekistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke Türkiye olmuştur. (1991)
Türkiye ile Özbekistan arasında 90’dan fazla ikili antlaşma yapılmıştır.
Özbekistan ile ticari ilişkilerimiz oldukça gelişmiştir. 500’den fazla Türk firması, Özbekistan’da faaliyet gösterir.
Kırgızistan:
Orta Asya’nın tam ortasında bulunan Kızgızistan’ın Kuzeyinde Rusya, Doğusunda Çin, Batısında Özbekistan ve
Güneyinde ise Tacikistan yer alır. Başkenti Bişkek’tir.
Türkiye – Kırgızistan İlişkileri
- Kırgızistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke Türkiye olmuştur. (1991)
- Kırgızistan ile ilişkilerimiz üst düzeydedir ve Kırgızistan Türkiye’nin stratejik ortağıdır.
- İki ülke arasında siyasi, ekonomik, askerî, kültürel pek çok alanda ilişkiler sürdürülmektedir.
- Kırgızistan ile Türkiye arasında 200’ün üzerinde antlaşma imzalanmıştır.
Kazakistan:
Orta Asya’da yer alan Türk devletlerdendir. Kuzeyinde Rusya, Ural Dağları, Güney Sibirya yer alır. Doğusunda
Moğalistan ve Doğu Türkistan bulunur. Güneyinde ise Kırgızistan, Özbekistan, batısında ise Hazar Denizi bulunur. Başkenti Astana’dır.
Türkiye – Kazakistan İlişkileri
Kazakistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke Türkiye olmuştur. (1991)
Türkiye ve Kazakistan arasında ilişkiler çok boyutlu ve üst düzeydedir.
İki ülke arasında ticaret hacmi 1 milyar doları geçmiştir.
İki ülke arasındaki ilişkilerin somut örneği olan TÜRKPA kurulmuştur. TÜRKPA; Türk dilini konuşan ülkeler zirvesidir. Bu zirve kurumsallaştırılmıştır.
Not: TÜRKPA’nın merkezi Bakü, Akademik merkezi Kazakistan’dır. Üye ülkeler: Türkiye, Azarbeycan, Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan’dır.
Türkmenistan:
Orta Asya’da yer alan Türki devletlerdendir. Kuzeybatısında Kazakistan, kuzeyinde ve doğusunda Özbekistan, güneydoğusunda Afganistan yer alır. Güneyde İran ve Batı’da ise Hazar Denizi ile komşudur. Başkenti Aşkabat’tır.
Türkiye – Türkmenistan İlişkileri
- Türkmenistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke Türkiye olmuştur. (1991) Aşkabatta ilk büyükelçilik açan ülke Türkiye’dir.
- Diğer Türk cumhuriyetlerinde olduğu gibi ilişkiler çok boyutlu ve üst düzeydir.
- Türkmen kardeşlerimiz ilişkilerimizi “Kemik kardeşliği” olarak tarif eder.
Bilgi: Türk Cumhuriyetleri devletleri 1991 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağılması sonucu bağımsızlığına kavuşan devletlerdir.
