Trajedi (Tragedya)

Trajedi, seyircide “acıma” ve “korku” duyguları uyandırarak ruhu tutkulardan temizlemek için yazılan ve kendisine özgü kuralları olan bir tiyatro türüdür.

Eser, baştan sona kadar ciddi bir hava içinde geçer.

Trajedide, erdem ve ahlaka büyük önem verilir.

Seyircide “acıma” ve “korku” duyguları uyandırarak ruhu tutkulardan arındırma amaçlanır.

Konular, mitolojiden, Homeros’un destanlarından, kimi zaman tarihsel olaylardan, Roma tarihinden, Kutsal Kitap’tan alınmıştır.

Kişiler doğaüstü varlıklardan (tanrılar, tanrıçalar, yarı tanrı tabakadan kimselerden (kahramanlar, krallar, soylular) seçilmiştir.

Eski Yunan trajedisi, birbiri arkasından sürüp giden “diyalog” ve ”koro ” bölümlerinden meydana gelmiştir. Diyaloglar, eserin dramatik bölümleridir; korolar ise lirik bölümlerdir, şarkı ve dansla söylenirler. Eser, bir bütün halinde, hiç ara verilmeden oynanır, perde arası yoktur.

Dramatik bölümler beş tanedir, bunların ayrı ayrı adları vardır.

Koro, eski Yunan tiyatrosunun temel ögesidir. Koro, eyleme karışmaz, olup bitenlere seyirci kalır, kişilere öğüt verir, yol gösterir, onları uyarır, iyiliklerini över, kötülüklerini eleştirir. Koro, bir şehrin ihtiyar erkekleri veya kadınlarıdır.

Trajedilerin üç birlik kuralına uygun olması gerekir. Kural, özetle şöyledir.

1) Zaman birliği: Olayın en çok 24 saat içinde geçebilir düşüncesini uyandırmasıdır. Bunu sağlamak için eserin konusu, olayın sonuca en yakın yerinden alınır; daha önceki olaylar oluş halinde gösterilmez, sırası düşünülerek onların hikâyesi anlatılır.

2) Yer birliği: Olayın baştan sona kadar aynı yerde geçmesidir.

3) Olay birliği: Eserin tek bir ana olay çevresinde gelişmesidir.

Acı veren olaylar (öldürmek, yaralamak vb.) seyircinin gözü önünde gösterilmez. Bunlar dışarıda yapılır; sahnede, haberciler, sırdaşlar aracılığıyla sadece hikâyesi anlatılır.

Trajediler, manzum (ölçülü ve uyaklı) biçimde yazılır.

Yüksek ve ağır başlı bir üslupla yazılır, kaba söz ve küfürlere yer verilmez.

Trajedinin en önemli temsilcileri: Eski Yunan edebiyatında Aiskhylos, Sophokles; Fransız edebiyatında Corneille ve Racine’dir.

Türk edebiyatında trajedi türüne rağbet edilmemiş, pek örneği yoktur.