Topraklama 9.Sınıf Fizik
Topraklama
Yerküre sonsuz büyüklükte bir cisim olarak düşünülebilir. Yüklü bir cisim iletken bir tel ile yerküreye bağlandığında iletken cisim ile yerküre arasında, yüklü cisim nötr oluncaya kadar elektron akışı olur. Bu olaya topraklama denir.
Topraklama, elektrik ile çalışan cihazlarda oluşabilecek fazla elektrik yükünün ya da elektrik kaçağının bir iletkenle toprağa verilmesidir. İnsan hayatını ve cihazların kullanım ömrünü riske atmamak için topraklama yapılmalıdır.
Binaları yıldırım düşmesinden korumak için yıldırım topraklaması yapılır. Paratoner denilen bu sistemde binaların üstüne konulan iletken bir direk iletken bir telle toprağa bağlanır. Böylece binalara düşen yıldırım, insan hayatına zarar vermeden ve bir yangına sebep olmadan toprağa atılarak zararsız hâle getirilir.
Topraklamadan yararlanılarak yüksüz bir cisim, yüklü bir cisim yardımıyla etki ile elektriklenebilir. (—) yüklü bir A küresi, toprağa bağlı nötr bir iletken çubuğa şekildeki gibi yaklaştırıldığında çubukta itilen (-) yüklerin bir kısmı toprağa akar. Çubuğun A küresine en yakın ucunda (+) yük yoğunluğu oluşur. A küresi bu konumundayken toprak bağlantısı kesilir ve sonra A küresi uzaklaştırılırsa iletken çubuk (+) yüklenmiş olur. A küresinin yükü (+) olsaydı çekilen (-) yüklerin bir kısmı topraktan akarak çubuğun A küresine en yakın ucunda toplanırdı. Böylece
çubuk (-) yüklenmiş olurdu.
Topraklama nedir konu anlatımı 9.sınıf Fizik Ders notları özet
Yüklü bir cisim iletken telle toprağa bağlanırsa cisim tüm yükünü kaybederek yüksüz olur. Bunun sebebi, cisim ve Dünya'nın toplam yükü paylaşırken Dünya'nın toplam yükün neredeyse tamamına yakınını alacak kadar büyük olmasıdır.
Şekildeki (-) yüklü K cismi topraklandığında üzerindeki (-) yükler toprağa akar ve K cismi yüksüz kalır.
(+) yüklü L cismi topraklandığında ise topraktan (-) yükleri çekerek yüksüz olur.
Çözüm: İletken cisimler yüklerini dış yüzeylerinde bulundurur. Yüklü içi boş cisimlerin iç yüzeyleri yüksüzdür. Bunun sebebi yüklerin birbirini itmesidir. Bu durum, içi boş iletken cisimlerin iç yüzeyine dokundurulan yüklü cisimlerin tüm yüklerini kaybetmesine neden olur. Bu nedenle silindirin içine dokundurulan Y cismi nötr olur. X cismi ile Z silindiri toplam yükü paylaşır. Toplam yük olduğundan X ve Z (+) yükle yüklenir.