9. sınıf fizik dersinin temel konularından biri olan “Temel ve Türetilmiş Nicelikler”, öğrencilere fiziksel büyüklükleri anlama konusunda sağlam bir temel sunar. Bu konu, fizik dersinin ilerleyen bölümlerinde karşımıza çıkacak pek çok kavramın anlaşılmasını sağlar. Özellikle test çözme sürecinde öğrencilerin karşılaştığı sorular, temel ve türetilmiş nicelikler konusuna hâkim olmayı gerektirir. Bu yazıda, temel ve türetilmiş nicelikler hakkında detaylı bilgi verilecek ve test çözme sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalara değinilecektir.

9. Sınıf Temel Ve Türetilmiş Nicelikler Ders Notu

9. Sınıf Temel Ve Türetilmiş Nicelikler Testleri (Yeni Müfredat)

Temel Ve Türetilmiş Nicelikler Test 1 Çöz

Çözümlü Örnek Sorular

Soru 1:

Bir öğrenci, deney sırasında kullandığı uzunluk ölçümlerini analiz ediyor. Kullandığı uzunluk ölçümlerini metre cinsinden ifade ediyor ve başka bir öğrenciye “metre”nin temel bir nicelik olduğunu açıklıyor. Metre hangi temel niceliğin birimi olarak kullanılır?

A) Zaman
B) Kütle
C) Sıcaklık
D) Uzunluk

Çözüm:
Metre, uzunluk ölçümünde kullanılan temel bir birimdir. Uzunluk, temel nicelikler arasında yer alır ve birimi metredir.
Doğru cevap: D) Uzunluk

Soru 2:

Bir otomobil, saatte 60 kilometre hızla sabit bir şekilde ilerliyor. Bu otomobilin hareketini tanımlarken kullanılan “hız” hangi tür niceliktir ve hangi temel niceliklerden türetilmiştir?

A) Temel nicelik, zaman ve uzunluktan türetilmiştir
B) Türetilmiş nicelik, uzunluk ve zamandan türetilmiştir
C) Türetilmiş nicelik, kütle ve zamandan türetilmiştir
D) Temel nicelik, kütle ve sıcaklıktan türetilmiştir

Çözüm:
Hız, türetilmiş bir niceliktir ve uzunluk ile zaman niceliklerinin oranından türetilir. Yani, hız = uzunluk / zaman formülüyle elde edilir.
Doğru cevap: B) Türetilmiş nicelik, uzunluk ve zamandan türetilmiştir

Soru 3:

Bir fiziksel büyüklük olan kuvvet, bir cisme uygulanan itme veya çekme olarak tanımlanır. Kuvvetin SI birimi Newton’dur. Kuvvet, hangi temel niceliklerin kombinasyonu ile elde edilen türetilmiş bir niceliktir?

A) Kütle, zaman ve sıcaklık
B) Kütle, uzunluk ve zaman
C) Kütle, sıcaklık ve uzunluk
D) Zaman, sıcaklık ve elektrik akımı

Çözüm:
Kuvvet, Newton yasalarına göre kütle (kg), uzunluk (metre) ve zaman (saniye) niceliklerinin kombinasyonu ile türetilir. Kuvvetin birimi Newton (N) olarak ifade edilir ve 1 Newton = 1 kg·m/s² formülüyle hesaplanır.
Doğru cevap: B) Kütle, uzunluk ve zaman

Soru 4:

Bir öğrenci, elektrik akımını ölçerken kullandığı birimlerin doğru olup olmadığını kontrol etmektedir. Elektrik akımının temel bir nicelik olduğunu ve bunun SI biriminin amper olduğunu bilmektedir. Buna göre, elektrik akımı aşağıdakilerden hangisiyle doğrudan ilişkilidir?

A) Kütle
B) Sıcaklık
C) Elektrik yükü
D) Hacim

Çözüm:
Elektrik akımı, temel bir niceliktir ve elektrik yükünün zamanla akışını ifade eder. SI birimi amperdir ve elektrik yükü ile ilişkilidir.
Doğru cevap: C) Elektrik yükü

Soru 5:

Aşağıdaki fiziksel niceliklerden hangisi türetilmiş bir nicelik değildir?

A) Hız
B) Kuvvet
C) Zaman
D) İvme

Çözüm:
Temel nicelikler, başka niceliklerin bir kombinasyonuna bağlı olmayan ölçümlerdir. Zaman, temel bir niceliktir ve türetilmiş değildir. Hız, kuvvet ve ivme ise temel niceliklerin birleşiminden türetilir.
Doğru cevap: C) Zaman