Geometri, matematiksel düşünme ve uzayda nesnelerin özelliklerini anlama becerisini geliştiren önemli bir disiplindir. 5. sınıf seviyesinde, temel geometrik çizimlerle tanışmak öğrenciler için şekilleri kavrama, ölçme ve inşa etme yeteneklerini güçlendirmede ilk adımdır. Bu konu, açı, doğru, çokgen, daire ve simetri gibi temel kavramların öğrenilmesi ve bunların nasıl çizileceği üzerine yoğunlaşır.
5. Sınıf Temel Geometrik Çizimlerin Özellikleri Ders Notu (2024 – 2025 Yeni Müfredat)
- Bir noktadan sonsuz sayıda doğru çizilebilir.
- İki noktadan yalnızbir tane doğru çizilebilir.
Dikme
- Bir doğruya dışındaki bir noktadan yalnız bir dikme çizilebilir. Dikme, noktadan doğruya çizilebilecek en kısa doğru parçasıdır.
- Bir doğruya dışındaki farklı noktalardan eşit veya farklı uzunluklarda dikmeler çizilebilir. Çizgeç ile d doğrusu ve A, B, C noktaları çizelim.
Gönye kullanarak A, B ve C noktalarından d doğrusuna dikmeler çizelim.
A’dan çizilen dikme uzunluğu 17 cm, B’den çizilen dikme uzunluğu 12 cm, C’den çizilen dikme uzunluğu 19 cm olan dikmeler farklı uzunlukta olabilir.
Eş Doğru Parçaları
Pergel ve cetvel yardımıyla eş doğru parçaları elde edebiliriz.
Bir doğru üzerinde pergel yardımıyla çemberler çizerek eşit uzunlukta doğru parçaları oluşturulabilir. Bu çizim yapılırken doğru üzerinde bir nokta alınır ve çember çizilir. Pergelin açıklığı değiştirilmeden ve merkezi ilk çemberin doğru ile kesişim noktası olan diğer çemberler çizilir. Çemberlerin yarıçapları eşit olacağından, istenildiği kadar eş doğru parçası oluşturulabilir.
Merkezi A noktası olan bir çember çizilir. Çemberin ışınları kestiği noktalara K ve L noktaları işaretlenir. |AK| = |AL| olduğu görülür.
A açısının kollarından eşit uzunlukta doğru parçaları elde edilebilir.
Paralel Doğrular ve Kesişen Doğrular
- Birbirinin dikmesi olan doğrular, ortak bir noktada kesişirler. İşte bu şekilde ortak bir noktada kesişen doğrulara kesişen doğrular denir.
- Kesişen doğruların arasındaki açı 90° ise bu doğrulara dik kesişen doğrular denir. Diklik “⊥” sembolü ile gösterilir.
- Bir doğruya, eşit uzaklıkta ve aynı doğrultudaki noktalar bir doğru oluşturulur. Bu iki doğru arasındaki uzaklık değişmediği için bu doğrulara paralel doğrular denir. “//” paralellik sembolüdür. d // m şeklinde gösterilir ve “d doğrusu, m doğrusuna paraleldir.” şeklinde okunur.
Aşağıdaki d doğrusu üzerine gönyeyle eşit uzunlukta noktalar çizelim.
Bir çizgeç yardımıyla d doğrusuna eşit uzaklıktaki noktaları birleştirerek m doğrusunu oluşturalım.
m doğrusu ile d doğrusu birbirine paralel doğrular olup m // d sembolü ile gösterilir.
