TBMM’NİN AÇILMASI (23 NİSAN 1920)

Son Osmanlı Mebuslar Meclisi’nin aldığı Misak-ı Milli kararlarından rahatsız olan İtilaf devletleri İstanbul’u resmen işgal ederek Mebuslar Meclisi’ni kapatmışlardır. Bunun üzerine Mustafa Kemal yeni bir meclisin açılması için çalışmalara başladı. Vali ve kolordu komutanlarına bir genelge göndererek seçimlerin yeniden yapılmasını istedi. Açılacak olan mecliste yeni seçilecek milletvekillerinin yanında kapatılan Mebuslar Meclisi’nden Anadolu’ya gelen millet vekillerinin de katılabileceğini belirtti. Bu genelge doğrultusunda seçimler yapıldı ve Mustafa Kemal Ankara’dan milletvekili seçildi. 23 Nisan 1920’de 115 milletvekilinin katılımıyla ilk TBMM törenle açıldı. İlk TBMM’nin toplam üye sayısı 390 olmasına rağmen 115 üyenin katılımıyla toplandı. 24 Nisan 1920’de yapılan oturumda Mustafa Kemal TBMM’ye başkan seçildi.

Aynı gün Mustafa Kemal’in meclise sunduğu önerge doğrultusunda şu kararlar alındı:

• TBMM’nin üstünde hiçbir güç ve makam yoktur.

Yorum: Bu kararla İstanbul Hükümeti yok sayılmıştır.

• Hükümet kurmak gereklidir.
• Geçici bir hükümet başkanı atamak veya padişah vekili tanımak uygun değildir.

Yorum : Bu madde ile meclisin alacağı kararlarda bağımsız olması gerektiği anlatılmak istenmiştir.

• Yasama, yürütme ve yargı yetkileri TBMM’ye aittir.

Yorum : Bu karar İlk TBMM’de güçler birliği prensibinin uygulandığını gösterir. Cumhuriyet yönetimine geçileceğinin en açık kanıtıdır.

• Hükümet işleri, meclis içinden seçilecek ve meclise karşı sorumlu olacak bir heyet tarafından yürütülecektir. TBMM Başkanı, bu heyetin de başkanıdır.

Yorum : Bu karar, İlk TBMM’de Meclis Hükümeti Sistemi’nin benimsendiğini gösterir. Bu karara dayanarak İcra Vekilleri Heyeti kurulmuştur.

Meclis Hükümeti Sistemi

• Hükümet üyelerinin (Bakanların) meclisin içerisinden ve vekillerin oylarıyla tek tek seçilmesi
• Meclis başkanının, aynı zamanda hükümetin de tabii başkanı sayılması
• Güçler birliği ilkesinin benimsenmesi

Baskı ve işgal bittikten sonra padişah ve halifenin geleceğine TBMM karar verecektir.

TBMM’nin Özellikleri:

• Ulusal, kurucu, sürekli, demokratik, çok sesli ve olağanüstü yetkilere sahip bir meclistir.
• İhtilalcı, inkılâpçı, halkçı ve milliyetçi bir meclistir.
• Güçler birliği esasını benimsemiştir.
• Meclis Hükümeti Sistemi vardır.
• Partileşme yoktur, gruplaşma vardır.
• TBMM’nin asıl amacı vatanı kurtarmaktır.

Birinci TBMM Döneminde Gerçekleştirilen Faaliyetler

• Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nu çıkarmıştır.
• Kendisine karşı çıkarılan isyanları bastırmıştır.
• Kendisine karşı gelenleri yargılamak için İstiklal Mahkemeleri’ni kurmuştur.
• Düzenli orduyu kurarak ülkeyi işgallerden kurtarmıştır.
• 1921 Anayasası’nı hazırlamış, İstiklal Marşı’nı kabul etmiştir.
• Mudanya Ateşkesi’ni imzalamıştır.
• Saltanatı kaldırmıştır.
• Lozan Görüşmeleri başlatılmıştır.

TBMM’nin Açılmasıyla;

• Yeni Türk Devleti’nin temelleri atıldı.
• Türk tarihinde milli egemenlik ilk kez gerçekleşti.
• TBMM, vatanın ve milletin geleceğine el koydu