Tarım – Ekonomi İlişkisi
Ülke ekonomik gelişimleri ve nüfusun besin ihtiyacının karşılanması bakımından oldukça önemli bir yere sahip olan tarımsal faaliyetlerin yapılış şekli, ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre farklılık göstermektedir. Gelişmişlik düzeyinin yüksek olduğu ülkelerde genellikle tarımsal faaliyetler daha modern yöntemlerle gelişmemiş ülkelerde ise daha geleneksel yöntemlerle gerçekleştirilmektedir. Bu durum gelişmişlik düzeyinin farklı olduğu ülkelerde tarımsal verim ve üretimin farklı olmasında neden olmaktadır. Gelişmiş ülkeler ile gelişmişlik düzeyi düşük olan ülkelerde yapılan tarımsal faaliyetlerde başlıca farklılıklar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Gelişmişlik düzeyinin düşük olduğu ülkelerde tarımsal faaliyetler genellikle temel ihtiyaçları karşılamaya yönelik olarak gerçekleştirilir. Ekstansif (ilkel) yöntemlerle gerçekleştirilen tarımsal faaliyetlerde verim düşük ve üretim büyük ölçüde doğal koşullara bağlıdır. Doğal koşullara olan bağımlılık üretimde yıldan yıla dalgalanmaların fazla olmasına neden olur. Ayrıca bu tür ülkelerde tarımsal arazilerde gübreleme, toprak bakımı, sulama ve makine kullanımı gibi tarımsal verimi arttırıcı uygulamalar yetersiz olduğu için birim alandan elde edilen verim oldukça düşüktür. Benzer şekilde hayvancılıktan elde edilen verim de düşüktür.
Gelişmişlik düzeyinin düşük olduğu ülkelerde tarımsal faaliyetlerde çalışan nüfus oranı genellikle fazla ancak tarımsal verim düşüktür. Afganistan, Pakistan, Nijer, Surinam, Uganda, Kenya, Sudan ekstansif tarım yöntemlerinin yapıldığı ülkelerden bazılarıdır.
Gelişmişlik düzeyinin yüksek olduğu ülkelerde ise tarımsal faaliyetler modern yöntemlerle gerçekleştirilmektedir. Bu tür ülkelerde tarımsal faaliyetler büyük ölçüde ticari amaçlı olarak gerçekleştirilir. Bu faaliyetlerde insanların besin ihtiyacının karşılanmasının yanı sıra sanayi faaliyetleri için ham madde üretimi de büyük önem taşımaktadır. Entansif (modern) tarım metodu olarak ifade edilen teknolojik olanakların kullanıldığı tarımsal üretim yönteminde doğal koşullara olan bağımlılık az, birim alandan elde edilen verim ise yüksektir. Entansif tarım yönteminde kaliteli tohum, sulama, gübre ve ilaç kullanımı kontrollü ve planlı bir şekilde yapılır. Bu duruma bağlı olarak tarımdan elde edilen verim ve gelir oldukça yüksektir. Ayrıca tarımsal faaliyetlerde makine kullanımı yaygın olduğu için tarımsal iş gücüne duyulan gereksinim azdır. Bunun bir sonucu olarak da tarım sektöründe çalışan nüfus oranı azdır. ABD, Hollanda, Fransa entansif tarım yöntemlerinin uygulandığı ülkelerden bazılarıdır.
Gelişmiş Ülkelerde Tarıma Örnek: Fransa
Batı Avrupa’da yer alan Fransa’nın güneyinde Akdeniz, kuzeyinde Manş Denizi ve Kuzey Denizi yer almaktadır. Ülke doğudan İtalya, İsviçre ve Almanya’yla kuzeydoğudan Lüksemburg ve Belçika’yla batıdan ise İspanya ve Andora’yla komşudur.
Avrupa Kıtası’ndaki en geniş topraklara sahip ülkelerden biri olan Fransa’nın büyük bölümü ova, plato ve alçak tepelerden oluşmaktadır. Ülkenin doğusu ve güneydoğu kesimlerinde ise yer şekilleri daha engebeli ve yükselti ortalaması daha fazladır. Ayrıca Avrupa Kıtası’ndaki en yüksek nokta olan Mont Blanc (Alp Dağları) Fransa’da yer almaktadır.
Fransa yer şekilleri bakımından olduğu gibi iklim koşulları bakımından da zengin çeşitliliğe sahiptir. Ülkenin batısında ılıman okyanusal iklim, güneyinde Akdeniz iklimi, doğusunda ise daha karasal iklim koşulları etkilidir.
Avrupa Birliği’nin kumcu ülkelerinde biri olan Fransa’nın ekonomisi büyük ölçüde hizmet ve sanayi sektörüne dayanır. Ancak öte yandan
ülke, Avrupa’nın ve dünyanın en önemli tarımsal üretim alanlarından biridir.
Entansif tarım yöntemlerinin uygulandığı Fransa’da tarımsal faaliyetlerden elde edilen verim ve tarımsal üretim miktarı fazladır. Ülkede tarım arazilerinin büyük bölümünde sulamalı tarım yapılabilmektedir. Bu nedenle de ülkede tarımsal üretim miktarında büyük dalgalanmalar yaşanmaz. Tarımsal üretimde olduğu gibi hayvancılık faaliyetlerinde de modern yöntemler uygulandığı için bu faaliyetlerde de elde edilen verim yüksektir.
Fransa’da en fazla yetiştirilen tarım ürünlerini başında şeker pancarı gelmektedir. Şeker pancarını buğday, mısır, arpa, patates ve üzüm izlemektedir.
Gelişmişlik Düzeyi Az Olan Ülkelerde Tarıma Örnek: Somali
Afrika Kıtası’nın en doğu ucunda yer alan Somali’nin kuzeyinde Aden Körfezi doğusunda ise Hint Okyanusu yer almaktadır. Ülke batıdan Etiyopya, kuzeybatıdan Cibuti, güneybatıdan ise Kenya ile komşudur. Ülke arazisinin büyük bölümü platolardan ve düzlüklerden oluşmaktadır. Ülkedeki en yüksek nokta 2407 metre yükseltiye sahip olan Shimber Berris zirvesidir.
Somali bulunduğu enlem itibari ile yıl boyunca sıcak iklim koşullarının etkili olduğu bir ülkedir. Ülkede yıllık ortalama sıcaklık 27oC civarında, yıllık ortalama yağış miktarı ise 300 — 500 mm arasındadır.
Sıcak ve kurak iklim koşulları ülkedeki tarımsal faaliyetlerde sulamaya duyulan ihtiyacın fazla olmasına neden olmaktadır. Ancak ülkede tarımsal sulama olanakları oldukça kısıtlıdır ve tarımsal üretim büyük ölçüde doğal koşullara bağlı olarak gerçekleşir. Yağışların bol olduğu dönemlerde genellikle tarımsal üretim fazla, yağışların azaldığı yıllarda ise tarımsal üretim çok düşük olmaktadır.
Somali’de toprakların yaklaşık %70’i tarımsal faaliyetler için uygun arazilerden oluşmaktadır. Ancak toplam ülke arazisinin ancak %1,8’i ekili alanlardan oluşmaktadır. Ülkede tarımsal faaliyetlerin geleneksel yöntemlerle yapılması, sulama olanaklarının ve tarımsal makine kullanımının çok kısıtlı olması nedeniyle tarım arazilerinden yeterince yararlanılamamaktadır.
Somali’deki ekili alanlarda en yaygın olarak yetiştirilen ürünler şeker kamışı, mısır, susam, domates, süpürge otu ile çeşitli meyve ve sebzelerdir.
Somali’de hayvancılık faaliyetleri de çoğunlukla geleneksel yöntemlerle yapılmaktadır. Mera hayvancılığının ve göçebe hayvancılık yöntemlerinin yaygın olması nedeniyle hayvancılık faaliyetlerinden elde edilen et ve süt verimi oldukça düşüktür. Ayrıca ülkenin Hint Okyanusu ile Aden Körfezi’ne kıyısı bulunmasında rağmen ülkede balıkçılık faaliyetleri yeterli düzeyde gelişmemiştir. Ancak buna rağmen bazı kıyı alanlarında balıkçılık önemli bir geçim kaynağı durumundadır.
