TARİH ÖNCESİ DÖNEMLER

Tarih öncesi devirler insanların araç ve gereç yapımında kullandıkları malzemenin türüne göre bölümlere ayrılmıştır. Tarihçi C.W. Thomsen ilk defa “Üç Çağ Sistemi“ ni kurmuştur (Taş, Tunç, Demir). Daha sonra J. Lubbock Taş Çağı’nı Eski Taş (Paleolitik) ve Yeni Taş (Neolitik) diye ayırmıştır.

Taş Devirleri

1. Eski Taş (Paleolitik) (Yontma Taş) Devri

• İnsanlık tarihinin en uzun ve en ilkel dönemidir.
• Bu devirde insanlar taştan ilk araçları yapmaya ve kullanmaya başladılar.
• Avcılık ve toplayıcılık egemen uğraştır. Doğaya bağımlı bir yaşam söz konusudur.
• Göçebe bir yaşam tarzı görülmüştür.
• Mağara duvarlarına yapılmış resimler ilk sanat ürünleridir.
• Devrin sonlarına doğru iklim soğudu ve Kuzey Yarımküre buzullarla kaplandı.
• İnsanlar bu devrin sonlarına doğru ateşi kullanmayı öğrendiler. Ateşin kullanımı insanlara birçok alanda kolaylık sağladı.
• İlk sosyal örgütlenme (klan) bu dönemde görülmüştür.
• Avcılık ve toplayıcılık ilk iş bölümünü ortaya çıkarmıştır.
• İnsanoğlu tüketici konumdadır.
• Antalya çevresinde Beldibi, Karain ve Belbaşı, Ankara’da Macunçay, Samsun’da Tekkeköy’de bu döneme ait bulgulara rastlanmıştır.

2. Yeni Taş (Neolitik) (Cilalı Taş) Devri

• Alet ve silahların yüzeyleri parlatılıp, kesici hale getirilmiştir.
• Tarımsal faaliyetlerin başlaması sonucu insanlar yerleşik yaşama geçmiştir.
• İnsanlar tüketici konumdan, üretici konuma geçmiştir.
• Tarıma elverişli nehir ve su kenarlarına yerleşilmiş, ilk köyler ortaya çıkmıştır.
• At, koyun, keçi, inek, tavuk gibi hayvanlar evcilleştirilmiştir.
• Atın evcilleştirilmesi ve tekerleğin bulunması göçleri kolaylaştırmış, toplumlararası iletişim artmıştır.
• Sabanın bulunması tarımsal üretimi artırmıştır.
• İhtiyaçtan fazla ürün elde edilmesi, takas yöntemiyle ticari faaliyetlerin başlamasını sağlamıştır.
• Üretim faaliyetlerinin başlaması toplumsal iş bölümünü oluşturmuştur.
• Çömlekçi çarkının bulunmasıyla birlikte, pişirilmiş kilden çanak – çömlek başta olmak üzere seramik eşyalar üretilmeye başlanmıştır.
• Mezar kültürü gelişmiş, Dolmen ve Menhir adı verilen mezarlar yapılmıştır.
• Bitki liflerinden kumaş dokunarak elbiseler yapılmış, dokumacılık başlamıştır.
• Özel mülkiyet kavramı doğmuştur.
• İlkel sözlü hukuk kuralları oluşmuştur.

Maden Devirleri

1. Bakır Devri (Kalkolitik)

Doğada çok bulunması, çabuk erimesi ve kolay şekillenmesi bakırın ilk maden olarak kullanılmasını sağlamıştır. Bakırdan araç – gereç ve silahlar yapılmıştır. Bu devirde altın ve gümüş gibi madenler de işlenmiş ancak az bulunmaları takı ve süs eşyası yapımında kullanılmalarına neden olmuştur.

2. Tunç (Bronz) Devri

Bakırın dayanıksız bir maden olması, insanoğlunu yeni arayışlara itmiş, bakır ve kalayın karıştırılması sonucu tunç elde edilmiştir. Daha sert ve dayanıklı olması bu madenin özellikle silah yapımında kullanılmasını sağlamıştır. Bu devirde şehir devletleri ortaya çıkmaya başlamıştır.

3. Demir Devri

Demirin bulunması ve işlenmesi alet, araç – gereç eşya ve silah yapımında kendini göstermiştir. Şehir devletlerinin yerini merkezi krallıklar almaya başlamıştır. Toplumlar arası iletişim artmış, ekonomik, askeri ve siyasi alanlarda büyük gelişmeler görülmüştür. Özel mülkiyet anlayışı ve buna bağlı olarak hukuk kuralları, sınıflı toplum yapıları bu dönemde görülmeye başlanmıştır. Yazının bulunması ile Demir Devri sona ermiştir.

Coğrafi çevre ve iklim koşullarının farklılığı nedeniyle tarih öncesi devirler her yerde aynı anda aynı şekilde yaşanmamıştır.

Başka toplumlarla kültürel etkileşim içine girmeyen toplumlar tarih öncesi devirleri sırasıyla yaşarken, kültürel etkileşime giren toplumlar daha çabuk devir değiştirmiştir.