TAMLAMALAR

En az iki sözcü ün anlamca birbirini tamamlayarak oluşturduğu söz öbeklerine “tamlama” denir. Tamlamalar “isim tamlaması” ve “sıfat tamlaması” olmak üzere ikiye ayrılır.

İSİM TAMLAMASI

En az iki ismin anlam açısından birbirini tamamlamasıyla oluşan tamlamalardır. İsim tamlamasında amaç, bir ismin aitlik yönünden kime veya neye ait olduğunu belirginleştirmektir. Bu nedenle isim tamlamalarında “aitlik” anlamı vardır. Bu anlam ise iyelik (aitlik) ekleriyle sağlanır.

İsim tamlamaları en az iki unsurdan oluşur:

İsim tamlamaları kuruluş yapılarına göre türlere ayrılır. İsim tamlamalarının 3 türü vardır:

1. Belirtisiz İsim Tamlamaları:

Tamlayanın tamlayan eki almadığı isim tamlamalarıdır. Tamlanan ise iyelik (aitlik) ekini alır.

“Tamlayan eki”nin ne olduğunu hatırlamak için “isim çekim ekleri” konusuna tekrar bakmanızı tavsiye ederiz.

Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili isim tamlamaları belirtisiz isim tamlamasıdır:

• Üzerinde civciv sarısı bir kazak vardı.
• Balık yağı çok faydalı bir üründür.
• Her yemekte çoban salatası olsun isterdi.

2. Belirtili İsim Tamlamaları:

Tamlayanın tamlayan eki aldığı isim tamlamalarıdır. Belirtili isim tamlamalarında da tamlanan iyelik ekini alır.

Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili isim tamlamaları belirtili isim tamlamasıdır:

• Burada suyun sesi insana huzur verir.
• Benim arkadaşlarım çalışkan insanlardır.
• Yeni arkadaşımız sizin sınıfınıza mı geldi?
• Baharın neşesini içimizde hissediyoruz.

Belirtili isim tamlamalarında tamlayanla tamlanan arasına başka sözcükler girebilir.

İnsanların (tamlayan) bazı hataları (tamlanan) hoş görülmelidir.

3. Zincirleme İsim Tamlamaları:

Birden fazla isim tamlamasının birbirine bağlanarak oluşturduğu tamlamalardır.

Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili isim tamlamaları zincirleme isim tamlamasıdır:

• Benim saçlarımın rengi çok farklıdır. (benim saçlarım + saçların rengi)
• Bu okul Ege Bölgesi’nin en iyi okuludur. (Ege Bölgesi + bölgenin okulu)

SIFAT TAMLAMASI

Bir sıfatla bir ismin anlam ilişkisiyle kurdukları söz grubudur. Bir cümle içerisinde sıfat tarafından etkilenen bir isim varsa orada sıfat tamlaması da vardır. Sıfat tamlamalarında kullanılan sıfatlar her zaman “tamlayan” olur. Sıfatlar tarafından etkilenen isimler ise “tamlanan” olarak adlandırılır.