SÜRREALİZM (GERÇEKÜSTÜCÜLÜK)
Sürrealizm, büyük oranda Sigmund Freud’un düşüncelerine dayanır.
Freud’un “psikanaliz” ile ilgili görüşleri sürrealizm akımının temelini oluşturur.
Sürrealizm, Birinci Dünya Savaşı yıllarında psikiyatr Dr. Andre Breton tarafından sistemleştirilmiştir.
Akımın ilk bildirisi, Andre Breton tarafından 1924’te, ikincisi ise 1930’da ilan edilmiştir.
Sürrealizm, Fransızca ‘surreel’ (gerçeküstü, gerçek dışı) sözcüğünden türetilmiştir.
Daha çok Şiir türünde etkili olmuş bir akımdır.
Akıl ve mantığa karşı çıkarak “bilinçaltı”nı esas almışlardır.
Onlara göre her türlü gerçeğin kaynağı bilinçaltıdır.
Bilinçaltının gizli dünyasını serbest çağrışım yoluyla açığa çıkarmayı amaçlamışlardır.
Bilinçaltının açığa çıkmasına engel olduğu için, her türlü sanat kuralına, ahlaki değere ve töreye karşı çıkmışlardır.
“Otomatik yazı” tekniğini kullanmışlardır. Otomatik yazı; akıl, mantık ve zekânın devre dışı bırakılarak bilinçaltının aracısız ve engelsiz aktarılması için sanatçının iç beninden gelenleri yazıya aktarmasıdır.
“Otomatik yazı” tekniğini kullandıkları için noktalama işaretlerini ve yazım kurallarını gereksiz görmüşlerdir.
Mizah ve alaya büyük önem vermişler, yaşam, toplum ve insan karşısında alaycı bir tavır takınmışlardır.
Aklın karşısında “olağanüstü” olanı benimsemişler ve olağanüstülüğü yansıtmak için “rüyalar”a sığınmışlardır.
Şiirin kaynağını rüyalarda, sayıklamalarda aramışlardır.
Sarhoşluk, delilik, akli dengesizlik, akıl ve mantığı devre dışı bıraktığı için akıl hastalarına, uyuşturucu madde bağımlılarına ve paranoyalara ilgi göstermişlerdir.
Çocukluk dönemini en serbest, en gerçekçi dönem olarak gördükleri için “çocukluğa özlem, çocukluğa dönüş” eserlerinde önemli yer tutar.
Gerçeküstü âlemi yansıtabilmek için hipnoz seansları düzenlenmiş; hipnoz seansları sırasında hipnoz edilen kişilerin söyledikleri not edilmiş ve “sanat eseri” olarak sunulmuştur.
Alışılmışın dışında dil ve üslup kullanıp dili kullanmada oldukça özgür davranmışlardır.
Temsilcileri
Andre Breton, Paul Eluard, Pierre Reverdy, Philippe Soupault, Luis Aragon, Benjamin Perret, Jacques Prevert, Rene Char…
Türk edebiyatında Garipçiler ve İkinci Yenicilerin şiirleri üzerinde etkili olmuştur.
