SULTAN ABDÜLAZİZ DÖNEMİ YENİLİKLERİ

• Mekteb-i Mülkiye—yi Tıbbiye, Eczacı Mektebi, Kaptan ve Çarkçı Mektebi ve Dar—ül Muallimat (kız öğretmen okulu) öğretime başladı.
• Yetim Müslüman çocuklar için Darüşşafaka açıldı.
• Maarif-i Umumiye Nizamnamesi (Genel eğitim tüzüğü) kabul edildi.
• Bahriye Nezareti kuruldu.
• Galatasaray Sultanisi açıldı (1863).
• Şüra—yı Devlet adıyla Danıştay kuruldu (10 Mayıs 1868).
• Darü’l Fünun (İstanbul Üniversitesi) açıldı (31 Aralık 1863).
• Dolmabahçe Sarayı’nın yapımı tamamlandı.
• Darüşşafaka Lisesi açıldı.
• Ahmet Cevdet Paşa tarafından Mecelle adlı şerri hukuk ağırlıklı Medeni Kanun kitabı hazırlanmaya başlandı.
• Yeni çıkarılan kanunları bildiren Düstur adıyla bir dergi çıkarıldı.

OSMANLICILIK

Namık KEMAL

Batı tarzı yenilikler yapmalıyız. Bu zamana kadar yapılan yenilikler Osmanlı Devleti’ni kurtarmak için yeterli olamadı. Balkanlardaki isyanların sona ermesi için Osmanlıcılık düşüncesi etrafından birleşme sağlanmalı.

Ziya PAŞA

Yıkılmaya yüz tutmuş bir imparatorluğu kurtarmak için mutlakiyet yerine meşrutiyet ilan edilmelidir. Osmanlı kurumları Batı örneğine göre yeniden düzenlenmeli hatta din ve devlet işleri birbirine karıştırılmamalıdır.

Ali SUAVİ

Bir an önce Kanunuesasi hazırlanmalı toplumun her kesiminin yer aldığı bir meclis oluşturulmalıdır.

Mithat PAŞA

İnsan hakları, eşitlik, özgürlük ve hukukun üstünlüğü Osmanlı Devleti’nde hayata geçirilmelidir.

MECELLE

Tanzimat Fermanının ilanından sonra adli ve hukuki düzenlemelere ihtiyaç duyuldu.

Başkanlığını Ahmet Cevdet Paşanın yaptığı bir heyet tarafından hazırlanarak 1868 de yürürlüğe giren Mecelle 1926 ya kadar uygulanmıştır. Mecelle, kaynağını İslam hukukundan almıştır. Medeni kanun özelliği taşıyan Mecelle hukuk muhakemeleri usulü, borçlar hukuku ve ayni haklar konusunda ilk yasa olması bakımından önemlidir. Ancak Mecelle de kişi, aile ve miras hukuku kurallarına yer verilmemiştir. Evlenme, boşanma, nafaka ve miras gibi konular kadıların başkanlığındaki şeri mahkemelerde görülmeye devam etmiştir. Bu konudaki eksikliklerin giderilmesi için sonraki yıllarda yeni çalışmalar yapılmıştır.