SÜKSESYON

Bir komünitede sayı ve faaliyet bakımından göze çarpan en belirgin canlı türüne baskın tür adı verilir. Bir ekosistemdeki baskın türün herhangi bir nedenle değişmesi ve yerine başka bir türün baskın olması gözlenebilir.

Bu durumun nedenleri; baraj yapımı, aşırı otlatma, yoğun ağaç kesimi, büyük yangınlar, toprak kaymaları, kuraklık, sel, küresel ısınma, volkanik patlamalar olabilir. Bu tür nedenlerden dolayı bozulan komünitede önce yeni ortam koşullarına uyum sağlayan öncül türler gözlenir. Ardından zaman içinde bunların yerini diğer canlı türleri alabilir. Bu sıralı değişim yaşama birliği (komünite) doğal ortamına ulaşıncaya kadar devam eder. Belirli bir bölgede uzun bir süreç içinde türlerin bu aşamalı değişimine ve birbirlerinin yerini almalarına süksesyon (ardıllık = sıralı değişim) denir.

Komüniteye ait hiçbir canlı türünün bulunmadığı ortamlarda ilk olarak likenler gözlenir. Likenler ürettikleri kimyasal maddelerle taş, kum ve çakılların topraklaşmasını aynı zamanda toprağın kalitesinin de artmasını sağlarlar. Likenler fiziksel ortam koşullarına oldukça dayanıklı canlılar olmasına karşın yeni organizmalar oluşmaya başladığı andan itibaren azalmaya başlarlar.

Likenlerin rekabeti kaybetmesiyle yosunlar gelişim gösterirler. Bu canlıların en önemli özelliği ortamın nemlenmesini sağlamalarıdır. Böylece ortamda omurgasız canlılar da yerleşmeye başlar. Omurgasızların bölgede görülmesi bu canlılarla beslenenlerin ortamda belirmesine, floraya (bitki örtüsü) paralel olarak faunanın (hayvan popülasyonları) da gelişme göstermesiyle sonuçlanır.

Ayrıca yosunların gelişmesi ve ölü organizmaların toprağa karışımı toprak oluşumunu ve kalitesini artırır.

Yosun evresinden sonra ortamda tek yıllık otsu bitkiler görülmeye başlanır. Otsu bitkilerle yosunlar arasında rekabet meydana gelir. Zamanla ortamda otların artmasına paralel olarak böcek popülasyonları, sürüngen, kurbağa, kuş, otçul ve etçil memeliler gözlenmeye başlar.

Tek yıllık otsu bitkiler ortama çalı tipindeki bitkilerin yerleşmesine olanak sağlar. Bu bitkiler böğürtlen gibi küçük bitkilerdir. Çalı evresi büyük ağaç tohumlarının hayvanlar aracılığı ile ortama taşınarak bu bölgede yetişmesi için olanak sağlar.

Ağaçlar, zamanla ormanlık alanı ve ormanlık alanın taç tabakasını oluşturur. Taç tabakasının altında çalılar kalabilir fakat çoğu zaman yeterli ışık alamadığından rekabeti kaybederek yok olurlar.

Not: Ortam şartları, anormal derecede değişmedikçe dengeli ve olgunluğa erişmiş bir komünite meydana gelir. Buna klimaks denir.